小 中 大

0

1

收藏

音对译 否 是

编辑于：2025-06-09 20:24:28  

庄子 [先秦]

mǎ tí kě yǐ jiàn shuāng xuě máo kě yǐ yù fēng hán hé cǎo yǐn shuǐ qiào zú ér lù cǐ mǎ zhī zhēn xìng yě suī yǒu yì tái lù qǐn wú suǒ yòng zhī jí zhì bó lè yuē wǒ shàn zhì mǎ shāo zhī tì zhī kè zhī luò zhī lián zhī yǐ jī zhí biān zhī yǐ zào zhàn mǎ zhī sǐ zhě shí èr sān yǐ jī zhī kě zhī chí zhī zhòu zhī zhěng zhī qí zhī qián yǒu jué shì zhī huàn ér hòu yǒu biān cè zhī wēi ér mǎ zhī sǐ zhě yǐ guò bàn yǐ táo zhě yuē wǒ shàn zhì zhí yuán zhě zhōng guī fāng zhě zhōng jǔ jiàng rén yuē wǒ shàn zhì mù qū zhě zhōng gōu zhí zhě yìng shéng fú zhí mù zhī xìng qǐ yù zhōng guī jǔ gōu shéng zāi rán qiě shì shì chēng zhī yuē bó lè shàn zhì mǎ ér táo jiàng shàn zhì zhí mù cǐ yì zhì tiān xià zhě zhī guò yě 　　　　wú yì shàn zhì tiān xià zhě bù rán bǐ mín yǒu cháng xìng zhī ér yì gēng ér shí shì wèi tóng dé yī ér bù dǎng mìng yuē tiān fàng gù zhì dé zhī shì qí xíng tián tián qí shì diān diān dāng shì shí yě shān wú xī suì zé wú zhōu liáng wàn wù qún shēng lián zhǔ qí xiāng qín shòu chéng qún cǎo mù suì zhǎng shì gù qín shòu kě xì jī ér yóu niǎo què zhī cháo kě pān yuán ér kuī fú zhì dé zhī shì tóng yǔ qín shòu jū zú yǔ wàn wù bìng wū hū zhī jūn zǐ xiǎo rén zāi tóng hū wú zhī qí dé bù lí tóng hū wú yù shì wèi sù pǔ sù pǔ ér mín xìng dé yǐ jí zhì shèng rén bié xiè wéi rén zhì qǐ wéi yì ér tiān xià shǐ yí yǐ chán màn wéi lè zhāi pì wéi lǐ ér tiān xià shǐ fēn yǐ gù chún pǔ bù cán shú wéi xī zūn bái yù bù huǐ shú wéi guī zhāng dào dé bú fèi ān qǔ rén yì xìng qíng bù lí ān yòng lǐ yuè wǔ sè bú luàn shú wéi wén cǎi wǔ shēng bú luàn shú yìng liù lǜ 　　　　fú cán pǔ yǐ wéi qì gōng jiàng zhī zuì yě huǐ dào dé yǐ wéi rén yì shèng rén zhī guò yě fú mǎ lù jū zé shí cǎo yǐn shuǐ xǐ zé jiāo jǐng xiāng mó nù zé fēn bèi xiāng tī mǎ zhì yǐ cǐ yǐ fú jiā zhī yǐ héng è qí zhī yǐ yuè tí ér mǎ zhī jiè ní yīn è zhì màn guǐ xián qiè pèi gù mǎ zhī zhì ér néng zhì dào zhě bó lè zhī zuì yě fú hè xū shì zhī shí mín jū bù zhī suǒ wéi xíng bù zhī suǒ zhī hán bǔ ér xī gǔ fù ér yóu mín néng yǐ cǐ yǐ jí zhì shèng rén qū zhé lǐ yuè yǐ kuāng tiān xià zhī xíng xuán qí rén yì yǐ wèi tiān xià zhī xīn ér mín nǎi shǐ zhì qǐ hào zhì zhēng guī yú lì bù kě zhǐ yě cǐ yì shèng rén zhī guò yě

zhuāng zǐ · mǎ tí

　　马的蹄可以用来踩踏霜雪，毛可以抵御风寒。饿了吃草，渴了喝水，性起时撒腿跳跃，这就是马的天性。即使有高台正殿，对它来说也没有什么用处。等到世上出了伯乐，他说：我善于驯服马。于是就用烧红的铁器灼炙马毛，用剪刀修剔马鬃，凿削马蹄甲，烙制马印记。用络头和绊绳来拴连它们，用马槽和马床来围着它们，这样一来马便死掉十分之二三了。让它们饥饿口渴，让它们快速驱驰、急骤奔跑，让它们步伐整齐、行动划一，前有马口横木和马络装饰的限制，后有皮鞭和竹条的威逼，这样一来死去的马就超过半数了。制陶工匠说：我最善于整治粘土。我用粘土制成的器皿，圆的合乎圆规，方的应于角尺。木匠说：我最善于整治木材。我用木材制成的器皿，能使弯曲的合于钩弧的要求，笔直的跟墨线吻合。粘土和木材的本性难道就是希望去迎合圆规、角尺、钩弧、墨线吗？然而人们世世代代地称赞他们说，伯乐善于驯养马，而陶匠、木匠善于整治粘土和木材。这也就是治理天下的人的过错啊。

　　我认为善于治理天下的人并不是这样。老百姓有他们固有不变的本能和天性，织布穿衣，耕种吃饭，这就是人类共有的德行和本能。人们的思想和行为浑然一体没有一点儿偏私，这就叫做任其自然。所以上古时代人类天性保留的最完善，人们的行动总是那么持重自然，人们的目光又是那么专一质朴。正是在那个年代里，山野里没有路径和隧道，水面上没有船只和桥梁；各种物类共同生活，人类的居所相通相连而没有什么乡、县差别；禽兽成群结队，草木遂心地生长。因此禽兽可以用绳子牵引着游玩，鸟鹊的巢窠可以攀登上去探望。在那人类天性保留最完善的年代，人类跟禽兽同样居住，跟各种物类相互聚合并存。哪里知道什么君子、小人呢！人人都无智慧，本能和天性也就不会丧失；人人都无私欲，这就叫做“素”和“朴”。能够保持其自然的本色，人类的本能和天性就会完整地留传下来。等到世上出了圣人，勉为其难地去倡导所谓仁，竭心尽力地去追求所谓义，于是天下开始出现迷惑与猜疑。放纵无度地追求逸乐的曲章，繁杂琐碎地制定礼仪和法度，于是天下开始分崩离析了。所以说，原木没被分割，谁还能用它雕刻为酒器！一块白玉没被破裂，谁还能用它雕刻出玉器！人类原始的自然本性不被废弃，哪里用得着仁义！人类固有的天性和真情不被背离，哪里用得着礼乐！五色不被错乱，谁能够调出文彩！五声不被搭配，谁能够应和六律！

　　分解原木做成各种器皿，这是木工的罪过；毁弃人的自然本性以推行所谓仁义，这就是圣人的罪过！再说马，生活在陆地上，吃草喝水，高兴的时候就颈交颈相互摩擦，生气的时候就背对背相互踢撞。马的智巧就只是这样了。等到后来把车衡和颈轭加在它身上，把配着月牙形佩饰的辔头戴在它头上，那么马就会侧目怒视，僵着脖子抗拒轭木，暴戾不驯，或诡谲地吐出嘴里的勒口，或偷偷地脱掉头上的马辔。所以，马的智巧竟能做出与人对抗的态度，这完全是伯乐的罪过。上古赫胥氏的时代，黎民百姓居处不知道做些什么，走动也不知道去哪里，口里含着食物嬉戏，鼓着吃饱的肚子游玩。人们所能做的就只是这样了。等到圣人出现，矫造礼乐来匡正天下百姓的形象，标榜不可企及的仁义来慰藉天下百姓的心，于是人们便开始千方百计地去寻求智巧，争先恐后地去竞逐私利，而不能终止。这也是圣人的罪过啊。

庄子·马蹄