唐文  柳宗元  经典  高中选修下  《古文观止》

guō tuó tuó bù zhī shǐ hé míng bìng lǚ lóng rán fú xíng yǒu lèi tuó tuó zhě gù xiāng rén hào zhī tuó tuó wén zhī yuē shèn shàn míng wǒ gù dàng yīn shě qí míng yì zì wèi tuó tuó yún 　　　　qí xiāng yuē fēng lè xiāng zài cháng ān xī tuó yè zhòng shù fán cháng ān háo fù rén wéi guān yóu jí mài guǒ zhě jiē zhēng yíng qǔ yǎng shì tuó suǒ zhòng shù huò yí xǐ wú bù huó qiě shuò mào zǎo shí yǐ fán tā zhí zhě suī kuī sì xiào mù mò néng rú yě háo fù rén yī zuò háo jiā fù rén 　　　　yǒu wèn zhī duì yuē tuó tuó fēi néng shǐ mù shòu qiě zī yě néng shùn mù zhī tiān yǐ zhì qí xìng yān ěr fán zhí mù zhī xìng qí běn yù shū qí péi yù píng qí tǔ yù gù qí zhù yù mì jì rán yǐ wù dòng wù lǜ qù bú fù gù qí shì yě ruò zǐ qí zhì yě ruò qì zé qí tiān zhě quán ér qí xìng dé yǐ gù wú bú hài qí zhǎng ér yǐ fēi yǒu néng shuò mào zhī yě bú yì hào qí shí ér yǐ fēi yǒu néng zǎo ér fán zhī yě tā zhí zhě zé bù rán gēn quán ér tǔ yì qí péi zhī yě ruò bú guò yān zé bù jí gǒu yǒu néng fǎn shì zhě zé yòu ài zhī tài ēn yōu zhī tài qín dàn shì ér mù fǔ yǐ qù ér fù gù shèn zhě zhǎo qí fū yǐ yàn qí shēng kū yáo qí běn yǐ guān qí shū mì ér mù zhī xìng rì yǐ lí yǐ suī yuē ài zhī qí shí hài zhī suī yuē yōu zhī qí shí chóu zhī gù bù wǒ ruò yě wú yòu hé néng wéi zāi 　　　　wèn zhě yuē yǐ zǐ zhī dào yí zhī guān lǐ kě hū tuó yuē wǒ zhī zhòng shù ér yǐ lǐ fēi wú yè yě rán wú jū xiāng jiàn zhǎng rén zhě hào fán qí lìng ruò shèn lián yān ér zú yǐ huò dàn mù lì lái ér hū yuē guān mìng cù ěr gēng xù ěr zhí dū ěr huò zǎo sāo ér xù zǎo zhī ér lǚ zì ér yòu hái suì ér jī tún míng gǔ ér jù zhī jī mù ér zhào zhī wú xiǎo rén chuò sūn yōng yǐ láo lì zhě qiě bù dé xiá yòu hé yǐ fán wú shēng ér ān wú xìng yé gù bìng qiě dài ruò shì zé yǔ wú yè zhě qí yì yǒu lèi hū lǐ yī zuò guān lǐ 　　　　wèn zhě yuē xī bú yì shàn fú wú wèn yǎng shù dé yǎng rén shù zhuàn qí shì yǐ wéi guān jiè yě

liǔ zōng yuán zhǒng shù guō tuó tuó zhuàn

　　郭橐驼，不知道他最初叫什么名字。他患了脊背弯曲的病，脊背高高突起，弯着腰走路，就像骆驼一样，所以乡里人称呼他叫“驼”。橐驼听说后，说：“这个名字很好啊。这样称呼我确实恰当。”于是他舍弃了他原来的名字，也自称起“橐驼”来。

　　他的家乡叫丰乐乡，在长安城西边。郭橐驼以种树为职业，凡是长安城里经营园林游览和做水果买卖的豪富人，都争着迎接雇佣他。人们观察橐驼种的树，或者移植的树，没有不成活的；而且长得高大茂盛，果实结得早而且多。其他种植的人即使暗中观察效仿，也没有谁能比得上他的。

　　有人问他种树种得好的原因，他回答说：“我并不能使树木活得长久而且长得很快，不过是能够顺应树木的自然生长规律，使它的本性充分发展而已。凡是按树木的本性种植，它的本性是：树木的树根要舒展，它的培土要平均，它根下的土要用原来培育树苗的土，根周围的捣土要紧实。这样做了之后，就不要再动，不要再忧虑它，离开后就不再管它。栽种时要像对待子女一样细心，栽好后要像丢弃它一样放在一边，那么树木的天性就得以保全，它的本性也就能够得到充分发展。所以我只不过不妨碍它的生长罢了，并不是有能使它长得高大茂盛的办法；只不过不抑制、减少它的结果罢了，也并不是有能力使它果实结得早又多。别的种树人却不是这样，种树时，树根拳曲着，又换了生土；给树培土的时候，不是过紧就是太松。如果有能够和这种做法相反的人，就又太过于吝惜它们了，担心它太过分了。早晨去看了，晚上又去摸摸，已经离开了，又回来望望。更严重的，甚至掐破树皮来观察它是死是活着，摇动树的根部来看培土是松还是紧，这样树木的天性就一天天远去了。虽然说是喜爱它，这实际上是害它；虽说是担心它，这实际上是仇视它；所以他们种植的树都不如我。我又哪里有什么特殊本领呢？”

　　问的人说：“把你种树的方法，转用到做官治民上，可行吗？”橐驼说：“我只知道种树罢了，做官治民，不是我的职业。但是我住在乡里，看见那些官吏喜欢不断地发号施令，好像是很怜爱(百姓)啊，但百姓最终反因此受到祸害。从早到晚那些小吏跑来大喊：‘长官命令：催促你们耕地，勉励你们种植，督促你们收获，早些煮茧抽丝，早些织好你们的布，养育好你们的孩子，喂养好你们的家禽牲畜！’一会儿打鼓招聚大家，一会儿鼓梆召唤大家。我们这些小百姓停止吃早、晚饭去慰劳那些小吏尚且不得空暇，又怎能使我们的人口兴旺，使我们生活安定呢？所以我们既困苦又疲乏。像这样（治民反而扰民），它与我种树的行当大概也有相似的地方吧？”

　　问的人说：“不也是很好吗！我问种树的方法，得到了治民的方法。”我为这件事作传把它作为官吏们的鉴戒。

柳宗元《种树郭橐驼传》