宋文  沈括

wēn zhōu yàn dàng shān tiān xià qí xiù rán zì gǔ tú dié wèi cháng yǒu yán zhě xiáng fú zhōng yīn zào yù qīng gōng fá shān qǔ cái fāng yǒu rén jiàn zhī cǐ shí shàng wèi yǒu míng àn xī yù shū ā luó hàn nuò jǔ luó jū zhèn dàn dōng nán dà hǎi jì yàn dàng shān fú róng fēng lóng qiū táng sēng guàn xiū wéi nuò jǔ luó zàn yǒu yàn dàng jīng xíng yún mò mò lóng qiū yàn zuò yǔ méng méng zhī jù cǐ shān nán yǒu fú róng fēng fēng xià fú róng yì qián kàn dà hǎi rán wèi zhī yàn dàng lóng qiū suǒ zài hòu yīn fá mù shǐ jiàn cǐ shān shān dǐng yǒu dà chí xiāng chuán yǐ wéi yàn dàng xià yǒu èr tán shuǐ yǐ wéi lóng qiū yòu yǐ jīng xíng xiá yàn zuò fēng jiē hòu rén yǐ guàn xiū shī míng zhī yě xiè líng yùn wéi yǒng jiā shǒu fán yǒng jiā shān shuǐ yóu lì dài biàn dú bù yán cǐ shān gài dāng shí wèi yǒu yàn dàng zhī míng 　　　　yú guān yàn dàng zhū fēng jiē qiào bá xiǎn guài shàng sǒng qiān chǐ qióng yá jù gǔ bú lèi tā shān jiē bāo zài zhū gǔ zhōng zì lǐng wài wàng zhī dōu wú suǒ jiàn zhì gǔ zhōng zé sēn rán qiān xiāo yuán qí lǐ dāng shì wéi gǔ zhōng dà shuǐ chōng jī shā tǔ jìn qù wéi jù shí kuī rán tǐng lì ěr rú dà xiǎo lóng qiū shuǐ lián chū yuè gǔ zhī lèi jiē shì shuǐ záo zhī xué zì xià wàng zhī zé gāo yán qiào bì cóng shàng guān zhī shì yǔ dì píng yǐ zhì zhū fēng zhī dǐng yì dī yú shān dǐng zhī dì miàn shì jiān gōu hè zhōng shuǐ záo zhī chù jiē yǒu zhí tǔ kān yán yì cǐ lèi ěr jīn chéng gāo xiá xī dà jiàn zhōng lì tǔ dòng jí bǎi chǐ jiǒng rán sǒng lì yì yàn dàng jù tǐ ér wēi zhě dàn cǐ tǔ bǐ shí ěr jì fēi tǐng chū dì shàng zé wéi shēn gǔ lín mǎng suǒ bì gù gǔ rén wèi jiàn líng yùn suǒ bú zhì lǐ bù zú guài yě

shěn kuò yàn dàng shān

　　温州有个雁荡山，风景特别奇特美丽，但古代的书里，从来没有提到过它。到了宋真宗大中祥符年间，因为要建造玉清宫，就砍伐这里的树木获取木材，这才有人发现了这座山，不过那时它还没有名字。按照西域的书上记载，阿罗汉诺矩罗住在震旦（古代对中国的称呼）东南沿海的雁荡山芙蓉峰龙湫这个地方。唐朝的和尚贯休写了首《诺矩罗赞》，里面有“雁荡山上行云缭绕，龙湫潭边静坐听雨声”的句子。这座山南边有座芙蓉峰，峰下有芙蓉驿，前面就是大海，但当时人们还不知道雁荡山和龙湫的具体位置。后来因为砍树，才发现了这座山。山顶有个大池子。人们就传说这是大雁栖息的地方，所以叫雁荡。山下面有两个水潭，就称它们为龙湫。还有经行峡、宴坐峰这些名字，都是后来的人根据贯休的诗句来命名的。想当年谢灵运当永嘉太守的时候，永嘉的山水他都游遍了，唯独没提这雁荡山，大概是那时候它还没叫雁荡吧。

　　我观察雁荡山的各个山峰，都是陡峭挺拔、奇形怪状的，高耸入云，那些陡峭的崖壁和巨大的山谷，跟别的山都不一样。这些山峰都藏在山谷里面，你从山岭外面看，啥都看不见；但一走进山谷，那些山峰就像千尺高的树林一样耸立在你面前。我琢磨着，这大概是因为山谷里的水流太急了，把沙土都冲走了，只剩下大石头屹立不倒。像大小龙湫、水帘洞、初月谷这些地方，都是水流冲刷出来的洞穴，你从下面往上看，那就是高高的岩石和陡峭的峭壁；但从上面往下看，嘿，它们又好像跟地面是平的，甚至那些山峰的顶部，也比周围山顶的地面要低。其实啊，世界上那些沟沟壑壑里，水流冲刷过的地方，都有这种土堆和岩石形成的景观，跟雁荡山差不多。就像现在成皋、峡西那些大山沟里，有些土堆高达百尺，也是这么孤零零地耸立着，简直就是小一号的雁荡山，只不过那里是土堆，这里是石头罢了。这些山峰要么不是直接从地面上冒出来的，要么就是被深谷和密林遮住了，所以古人才没发现它们，连谢灵运那么爱游山玩水的人都没来过，这也不奇怪嘛。

沈括《雁荡山》