小 中 大

0

24

收藏

音对译 否 是

编辑于：2025-05-31 17:07:03  

班固 [两汉]

wǔ zì zǐ qīng shào yǐ fù rèn xiōng dì bìng wéi láng shāo qiān zhì yí zhōng jiù jiàn shí hàn lián fá hú shuò tōng shǐ xiāng kuī guān xiōng nú liú hàn shǐ guō jí lù chōng guó děng qián hòu shí yú bèi xiōng nú shǐ lái hàn yì liú zhī yǐ xiāng dāng tiān hàn yuán nián jū dī hóu chán yú chū lì kǒng hàn xí zhī nǎi yuē hàn tiān zǐ wǒ zhàng rén háng yě jìn guī hàn shǐ lù chōng guó děng wǔ dì jiā qí yì nǎi qiǎn wǔ yǐ zhōng láng jiàng shǐ chí jié sòng xiōng nú shǐ liú zài hàn zhě yīn hòu lù chán yú dá qí shàn yì wǔ yǔ fù zhōng láng jiàng zhāng shèng jí jiǎ lì cháng huì děng mù shì chì hòu bǎi yú rén jù jì zhì xiōng nú zhì bì wèi chán yú chán yú yì jiāo fēi hàn suǒ wàng yě 　　　　fāng yù fā shǐ sòng wǔ děng huì gōu wáng yǔ cháng shuǐ yú cháng děng móu fǎn xiōng nú zhōng gōu wáng zhě hún yé wáng zǐ zǐ yě yǔ hún yé wáng jù xiáng hàn hòu suí zhuó yě hóu mò hú zhōng jí wèi lǜ suǒ jiàng xiáng zhě yīn xiāng yǔ móu jié chán yú mǔ yān zhī guī hàn huì wǔ děng zhì xiōng nú yú cháng zài hàn shí sù yǔ fù zhāng shèng xiāng zhī sī hòu shèng yuē wén hàn tiān zǐ shèn yuàn wèi lǜ cháng néng wèi hàn fú nǔ shè shā zhī wú mǔ yǔ dì zài hàn xìng méng qí shǎng cì zhāng shèng xǔ zhī yǐ huò wù yǔ cháng 　　　　hòu yuè yú chán yú chū liè dú yān zhī zǐ dì zài yú cháng děng qī shí yú rén yù fā qí yì rén yè wáng gào zhī chán yú zǐ dì fā bīng yǔ zhàn gōu wáng děng jiē sǐ yú cháng shēng dé chán yú shǐ wèi lǜ zhì qí shì zhāng shèng wén zhī kǒng qián yǔ fā yǐ zhuàng yù wǔ wǔ yuē shì rú cǐ cǐ bì jí wǒ jiàn fàn nǎi sǐ zhòng fù guó yù zì shā shèng huì gòng zhǐ zhī yú cháng guǒ yǐn zhāng shèng chán yú nù zhào zhū guì rén yì yù shā hàn shǐ zhě zuǒ yī zhì zī yuē jí móu chán yú hé yǐ fù jiā yí jiē xiáng zhī 　　　　chán yú shǐ wèi lǜ zhào wǔ shòu cí wǔ wèi huì děng qū jié rǔ mìng suī shēng hé miàn mù yǐ guī hàn yǐn pèi dāo zì cì wèi lǜ jīng zì bào chí wǔ chí zhào yī záo dì wéi kǎn zhì yūn huǒ fù wǔ qí shàng tāo qí bèi yǐ chū xuè wǔ qì jué bàn rì fù xī huì děng kū yú guī yíng chán yú zhuàng qí jié zhāo xī qiǎn rén hòu wèn wǔ ér shōu xì zhāng shèng 　　　　wǔ yì yù chán yú shǐ shǐ xiǎo wǔ huì lùn yú cháng yù yīn cǐ shí xiáng wǔ jiàn zhǎn yú cháng yǐ lǜ yuē hàn shǐ zhāng shèng móu shā chán yú jìn chén dāng sǐ chán yú mù xiáng zhě shè zuì jǔ jiàn yù jī zhī shèng qǐng xiáng lǜ wèi wǔ yuē fù yǒu zuì dāng xiāng zuò wǔ yuē běn wú móu yòu fēi qīn shǔ hé wèi xiāng zuò fù jǔ jiàn nǐ zhī wǔ bú dòng lǜ yuē sū jūn lǜ qián fù hàn guī xiōng nú xìng méng dà ēn cì hào chēng wáng yōng zhòng shù wàn mǎ chù mí shān fù guì rú cǐ sū jūn jīn rì xiáng míng rì fù rán kōng yǐ shēn gào cǎo yě shuí fù zhī zhī wǔ bú yìng lǜ yuē jūn yīn wǒ xiáng yǔ jūn wéi xiōng dì jīn bù tīng wú jì hòu suī fù yù jiàn wǒ shàng kě dé hū wǔ mà lǜ yuē rǔ wéi rén chén zǐ bú gù ēn yì pàn zhǔ bèi qīn wéi xiáng lǔ yú mán yí hé yǐ rǔ wéi jiàn qiě chán yú xìn rǔ shǐ jué rén sǐ shēng bù píng xīn chí zhèng fǎn yù dòu liǎng zhǔ guān huò bài nán yuè shā hàn shǐ zhě tú wéi jiǔ jùn yuān wáng shā hàn shǐ zhě tóu xuán běi què cháo xiǎn shā hàn shǐ zhě jí shí zhū miè dú xiōng nú wèi ěr ruò zhī wǒ bù xiáng míng yù lìng liǎng guó xiāng gōng xiōng nú zhī huò cóng wǒ shǐ yǐ 　　　　lǜ zhī wǔ zhōng bù kě xié bái chán yú chán yú yù yì yù xiáng zhī nǎi yōu wǔ zhì dà jiào zhōng jué bù yǐn shí tiān yù xuě wǔ wò niè xuě yǔ zhān máo bìng yàn zhī shù rì bù sǐ xiōng nú yǐ wéi shén nǎi xǐ wǔ běi hǎi shàng wú rén chù shǐ mù dī dī rǔ nǎi dé guī bié qí guān shǔ cháng huì děng gè zhì tā suǒ wǔ jì zhì hǎi shàng lǐn shí bú zhì jué yě shǔ jǔ cǎo shí ér shí zhī zhàng hàn jié mù yáng wò qǐ cāo chí jié máo jìn luò jī wǔ liù nián chán yú dì wū jiān wáng yì shè hǎi shàng wǔ néng wǎng fǎng zhuó qíng gōng nǔ wū jiān wáng ài zhī jǐ qí yī shí sān suì yú wáng bìng cì wǔ mǎ chù fú nì qióng lú wáng sǐ hòu rén zhòng xǐ jǔ qí dōng dīng líng dào wǔ niú yáng wǔ fù qióng è 　　　　chū wǔ yǔ lǐ líng jù wéi shì zhōng wǔ shǐ xiōng nú míng nián líng xiáng bù gǎn qiú wǔ jiǔ zhī chán yú shǐ líng zhì hǎi shàng wèi wǔ zhì jiǔ shè yuè yīn wèi wǔ yuē chán yú wén líng yǔ zǐ qīng sù hòu gù shǐ líng lái shuì zú xià xū xīn yù xiāng dài zhōng bù dé guī hàn kōng zì kǔ wú rén zhī dì xìn yì ān suǒ jiàn hū qián zhǎng jūn wéi fèng chē cóng zhì yōng yù yáng gōng fú niǎn xià chú chù zhù zhé yuán hé dà bú jìng fú jiàn zì wěn cì qián èr bǎi wàn yǐ zàng rú qīng cóng cí hé dōng hòu tǔ huàn jì yǔ huáng mén fù mǎ zhēng chuán tuī duò fù mǎ hé zhōng nì sǐ huàn jì wáng zhào shǐ rú qīng zhú bǔ bù dé huáng kǒng yǐn yào ér sǐ lái shí tài fū rén yǐ bú xìng líng sòng zàng zhì yáng líng zǐ qīng fù nián shào wén yǐ gēng jià yǐ dú yǒu nǚ dì èr rén liǎng nǚ yì nán jīn fù shí yú nián cún wáng bù kě zhī rén shēng rú zhāo lù hé jiǔ zì kǔ rú cǐ líng shǐ xiáng shí hū hū rú kuáng zì tòng fù hàn jiā yǐ lǎo mǔ xì bǎo gōng zǐ qīng bú yù xiáng hé yǐ guò líng qiě bì xià chūn qiū gāo fǎ lìng wú cháng dà chén wú zuì yí miè zhě shù shí jiā ān wēi bù kě zhī zǐ qīng shàng fù shuí wèi hū yuàn tīng líng jì wù fù yǒu yún wǔ yuē wǔ fù zǐ wú gōng dé jiē wéi bì xià suǒ chéng jiù wèi liè jiàng jué tōng hóu xiōng dì qīn jìn cháng yuàn gān nǎo tú dì jīn dé shā shēn zì xiào suī méng fǔ yuè tāng huò chéng gān lè zhī chén shì jūn yóu zǐ shì fù yě zǐ wèi fù sǐ wú suǒ hèn yuàn wú fù zài yán 　　　　líng yǔ wǔ yǐn shù rì fù yuē zǐ qīng yī tīng líng yán wǔ yuē zì fèn yǐ sǐ jiǔ yǐ wáng bì yù xiáng wǔ qǐng bì jīn rì zhī huān xiào sǐ yú qián líng jiàn qí zhì chéng kuì rán tàn yuē jiē hū yì shì líng yǔ wèi lǜ zhī zuì shàng tōng yú tiān yīn qì xià zhān jīn yǔ wǔ jué jǔ 　　　　zhāo dì jí wèi shù nián xiōng nú yǔ hàn hé qīn hàn qiú wǔ děng xiōng nú guǐ yán wǔ sǐ hòu hàn shǐ fù zhì xiōng nú cháng huì qǐng qí shǒu zhě yǔ jù dé yè jiàn hàn shǐ jù zì chén dào jiào shǐ zhě wèi chán yú yán tiān zǐ shè shàng lín zhōng dé yàn zú yǒu xì bó shū yán wǔ děng zài huāng zé zhōng shǐ zhě dà xǐ rú huì yǔ yǐ ràng chán yú chán yú shì zuǒ yòu ér jīng xiè hàn shǐ yuē wǔ děng shí zài 　　　　chán yú zhào huì wǔ guān shǔ qián yǐ xiáng jí wù gù fán suí wǔ huán zhě jiǔ rén wǔ yǐ shǐ yuán liù nián chūn zhì jīng shī wǔ liú xiōng nú fán shí jiǔ suì shǐ yǐ qiáng zhuàng chū jí huán xū fà jìn bái

bān gù sū wǔ zhuàn · jié xuǎn

　　苏武字子卿，年轻时，因为父亲职任的关系而被任用，兄弟都作了皇帝的侍从官。苏武逐渐被提升为汉宫栘园中管马厩的官。当时汉朝廷不断讨伐匈奴，多次互派使节彼此暗中侦察。匈奴扣留了汉使节郭吉、路充国等前后十余批。匈奴使节前来，汉朝廷也扣留了人来抵押。 天汉元年，且鞮刚刚立为单于，唯恐受到汉的袭击，于是说：“汉皇帝，是我的长辈。”全部送还了汉廷使节路充国等人。汉武帝赞许他这种合乎情理的做法，于是派遣苏武以中郎将的身份出使，持旄节护送扣留在汉的匈奴使者回国，趁便送给单于很丰厚的礼物，以答谢他的好意。 苏武同副中郎将张胜以及临时委派的使臣属官常惠等，加上招募来的士卒、侦察人员百多人一同前往，已经到了匈奴那里，备办了一些礼品送给单于。单于渐渐倨傲，不是汉所期望的那样。

　　匈奴正要派送苏武等人的时候，适逢缑王与长水校尉虞常等人在匈奴内部谋反。缑王是昆邪王姐姐的儿子，与昆邪王一起降汉，后来又跟随浞野侯陷没在匈奴。(缑王与虞常)连同卫律所率领的那些被迫投降匈奴的人，暗中共同谋划绑架单于的母亲阏氏归汉。正好碰上苏武等人到匈奴。虞常在汉的时候，一向与副使张胜有交往，私下拜访张胜，说：“听说汉天子很怨恨卫律，我虞常能为汉廷埋伏弩弓将他射死，我的母亲与弟弟都在汉，希望得到皇帝的赏赐。”张胜同意了，把财物送给了虞常。

　　一个多月后，单于外出打猎，只有阏氏和单于的子弟在家。虞常等七十余人将要起事，其中一人夜晚逃走，告发了这件事。单于子弟发兵与他们交战，缑王等都战死；虞常被活捉。单于派卫律审理这一案件。张胜听到这个消息，担心他和虞常私下所说的那些话被揭发，便把事情经过告诉了苏武。苏武说：“事情到了如此地步，这样一定会牵连到我们，受到侮辱才去死，更对不起国家！”因此想自杀，张胜、常惠一起制止了他。虞常果然供出了张胜。单于大怒，召集许多贵族前来商议，想杀掉汉使者。左伊秩訾说：“假如是谋杀单于，又该用什么更严的刑法呢？应当都叫他们投降。”

　　单于派卫律召唤苏武来受审讯。苏武对常惠说：“丧失气节、玷辱使命，即使活着，还有什么脸面回到家乡去呢！”说着拔出佩带的刀自刎。卫律大吃一惊，亲自抱住、扶好苏武，派人骑快马去找医生。医生在地上挖一个坑，在坑中点燃微火，然后把苏武脸朝下放在坑上，轻敲他的背部，让淤血流出来。苏武本来已经断了气，这样过了好半天才恢复气息。常惠等人哭泣着，用车子把苏武抬回营帐。单于认为苏武的气节值得敬佩，早晚派人探望、问候苏武，而把张胜逮捕监禁起来。

　　苏武的伤势逐渐好了。单于派使者通知苏武，一起来审处虞常，想借这个机会使苏武投降。剑斩虞常后，卫律说：“汉使张胜，谋杀单于亲近的大臣，判处死罪。单于招降的人，赦免他们的罪。”举剑要击杀张胜，张胜请求投降。卫律对苏武说：“副使有罪，应该连坐到你。”苏武说：“我本来就没有参与谋划，又不是他的亲属，怎么谈得上连坐？”卫律又举剑对准苏武，苏武岿然不动。卫律说：“苏君，我卫律以前背弃汉廷，归顺匈奴，幸运地受到单于的大恩，赐我爵号，让我称王，拥有奴隶数万、马和其他牲畜满山，如此富贵！苏君你今日投降，明日也是这样。白白地用身体给草地做肥料，又有谁知道你呢！”苏武毫无反应。卫律说：“你通过我而投降，我与你结为兄弟；如果不听我的安排，以后再想见我，还能得到机会吗？” 苏武痛骂卫律说：“你做人家的臣下和儿子，不顾及恩德义理，背叛皇上、抛弃亲人，在异族那里做投降的奴隶，我为什么要见你！况且单于信任你，让你决定别人的死活，而你却居心不平，不主持公道，反而想要使汉皇帝和匈奴单于二主相斗，旁观两国的灾祸和损失！南越王杀汉使者，结果九郡被平定。宛王杀汉使者，自己头颅被悬挂在宫殿的北门。朝鲜王杀汉使者，随即被讨平。唯独匈奴未受惩罚。你明知道我决不会投降，想要使汉和匈奴互相攻打。匈奴的灾祸，将从杀死我苏武开始了！”

　　卫律知道苏武终究不可胁迫投降，报告了单于。单于越发想要使他投降。就把苏武囚禁起来，放在大地穴里面，断绝供应，不给他喝的、吃的。天下雪，苏武卧着嚼雪，同毡毛一起吞下充饥，几日不死。匈奴认为这是神在帮他。就把苏武迁移到北海边没有人的地方，让他放牧公羊，公羊生了小羊才能回来。分开他的随从官吏常惠等人，分别投放到另外的地方。苏武迁移到北海后，公家发给的粮食不来，挖野鼠穴里藏的草食充饥。拄着汉朝的旄节牧羊，睡觉、起来都拿着，以致系在节上的牦牛尾毛全部脱尽。一共过了五、六年，单于的弟弟於靬王到北海上打猎。苏武擅长结网和纺制系在箭尾的丝绳，矫正弓弩，於靬王颇器重他，供给他衣服、食品。三年多过后，於靬王得病，赐给苏武马匹和牲畜、盛酒酪的瓦器、圆顶的毡帐篷。王死后，他的部下也都迁离。这年冬天，丁令部落盗去了苏武的牛羊，苏武又陷入穷困。

　　当初，苏武与李陵都为侍中。苏武出使匈奴的第二年，李陵投降匈奴，不敢访求苏武。时间一久，单于派遣李陵去北海，为苏武安排了酒宴和歌舞。李陵趁机对苏武说：“单于听说我与你交情一向深厚，所以派我来劝说足下，愿谦诚地相待你。你终究不能回归本朝了，白白地在荒无人烟的地方受苦，你对汉廷的信义又怎能有所表现呢？以前你的大哥苏嘉做奉车都尉，跟随皇上到雍棫阳宫，扶着皇帝的车驾下殿阶，碰到柱子，折断了车辕，被定为大不敬的罪，用剑自杀了，只不过赐钱二百万用以下葬。你弟弟孺卿跟随皇上去祭祀河东土神，骑着马的宦官与驸马争船，把驸马推下去掉到河中淹死了，骑着马的宦官逃走了，皇上命令孺卿去追捕，他抓不到，因害怕而服毒自杀。我离开长安的时候，你的母亲已去世，我送葬到阳陵。你的夫人年纪还轻，听说已改嫁了。家中只有两个妹妹，两个女儿和一个男孩，如今又过了十多年，生死不知。人生像早晨的露水，何必长久地像这样折磨自己！我刚投降时，精神恍惚，几乎要发狂，自己痛心对不起汉廷，加上老母拘禁在保宫，你不想投降的心情，怎能超过当时我李陵呢！并且皇上年纪大了，法令随时变更，大臣无罪而全家被杀的有几十家，安危不可预料，你还打算为谁守节呢？希望你听从我的劝告，不要再说什么了！” 苏武说：“我苏武父子无功劳和恩德，都是皇帝栽培提拔起来的，官职升到列将，爵位封为通侯，兄弟三人都是皇帝的亲近之臣，常常愿意为朝廷牺牲一切。现在得到牺牲自己以效忠国家的机会，即使受到斧钺和汤镬这样的极刑，我也心甘情愿。大臣侍奉君王，就像儿子侍奉父亲。儿子为父亲而死，没有什么可遗憾的，希望你不要再说了！”

　　李陵与苏武共饮了几天，又说：“你一定要听从我的话。”苏武说：“我料定自己已经是死去的人了！单于如果一定要逼迫我投降，那么就请结束今天的欢乐，让我死在你的面前！”李陵见苏武对朝廷如此真诚，慨然长叹道：“啊，义士！我李陵与卫律罪孽深重，无以复加！”于是眼泪直流，浸湿了衣襟，告别苏武而去。

　　汉昭帝登位，几年后，匈奴和汉达成和议。汉廷寻求苏武等人，匈奴撒谎说苏武已死。后来汉使者又到匈奴，常惠请求看守他的人同他一起去，在夜晚见到了汉使，原原本本地述说了几年来在匈奴的情况。告诉汉使者要他对单于说：“天子在上林苑中射猎，射得一只大雁，脚上系着帛书，上面说苏武等人在北海。”汉使者万分高兴，按照常惠所教的话去责备单于。单于看着身边的人十分惊讶，对汉使怀有歉意的说：“苏武等人的确还活着。”

　　单于召集苏武的部下，除了以前已经投降和死亡的，总共跟随苏武回来的有九人。苏武于汉昭帝始元六年春回到长安。苏武被扣在匈奴共十九年，当初壮年出使，等到回来，胡须头发全都白了。

班固《苏武传(节选)》