小 中 大

0

1

收藏

音对译 否 是

编辑于：2025-05-25 14:57:57  

白居易 [唐代]

yuè rì jū yì bái wēi zhī zú xià zì zú xià zhé jiāng líng zhì yú jīn fán wǎng zèng dá shī jǐn bǎi piān měi shī lái huò rǔ xù huò rǔ shū guàn yú juàn shǒu jiē suǒ yǐ chén gǔ jīn gē shī zhī yì qiě zì xù wéi wén yīn yuán yǔ nián yuè zhī yuǎn jìn yě pú jì shòu zú xià shī yòu yù zú xià cǐ yì cháng yù chéng dá lái zhǐ cū lùn gē shī dà duān bìng zì shù wéi wén zhī yì zǒng wéi yì shū zhì zú xià qián lěi suì yǐ lái qiān gù shǎo xiá jiàn yǒu róng xì huò yù wéi zhī yòu zì sī suǒ chén yì wú chū zú xià zhī jiàn lín zhǐ fù bà zhě shù sì zú bù néng chéng jiù qí zhì yǐ zhì yú jīn 　　　　jīn sì zuì xún yáng chú guàn zhì shí qǐn wài wú yú shì yīn lǎn zú xià qù tōng zhōu rì suǒ liú xīn jiù wén èr shí liù zhóu kāi juàn dé yì hū rú huì miàn xīn suǒ xù zhě biàn yù kuài yán wǎng wǎng zì yí bù zhī xiāng qù wàn lǐ yě jì ér fèn fěi zhī qì sī yǒu suǒ xiè suì zhuī jiù qián zhì miǎn wéi cǐ shū zú xià xìng shì wèi pú liú yì yì xǐng 　　　　fú wén shàng yǐ sān cái gè yǒu wén tiān zhī wén sān guāng shǒu zhī dì zhī wén wǔ cái shǒu zhī rén zhī wén liù jīng shǒu zhī jiù liù jīng yán shī yòu shǒu zhī hé zhě shèng rén gǎn rén xīn ér tiān xià hé píng gǎn rén xīn zhě mò xiān hū qíng mò shǐ hū yán mò qiè hū shēng mò shēn hū yì shī zhě gēn qíng miáo yán huā shēng shí yì shàng zì shèng xián xià zhì yú ái wēi jí tún yú yōu jí guǐ shén qún fēn ér qì tóng xíng yì ér qíng yī wèi yǒu shēng rù ér bú yìng qíng jiāo ér bù gǎn zhě 　　　　shèng rén zhī qí rán yīn qí yán jīng zhī yǐ liù yì yuán qí shēng wěi zhī yǐ wǔ yīn yīn yǒu yùn yì yǒu lèi yùn xié zé yán shùn yán shùn zé shēng yì rù lèi jǔ zé qíng xiàn qíng xiàn zé gǎn yì jiāo yú shì hū yùn dà hán shēn guàn wēi dòng mì shàng xià tōng ér yí qì tài yōu lè hé ér bǎi zhì xī wǔ dì sān huáng suǒ yǐ zhí dào ér xíng chuí gǒng ér lǐ zhě jiē cǐ yǐ wéi dà bǐng jué cǐ yǐ wéi dà bǎo yě gù wén yuán shǒu míng gǔ gōng liáng zhī gē zé zhī yú dào chāng yǐ wén wǔ zǐ luò ruì zhī gē zé zhī xià zhèng huāng yǐ yán zhě wú zuì wén zhě zú jiè yán zhě wén zhě mò bù liǎng jìn qí xīn yān 　　　　jì zhōu shuāi qín xīng cǎi shī guān fèi shàng bù yǐ shī bǔ chá shí zhèng xià bù yǐ gē xiè dǎo rén qíng yòng zhì yú chǎn chéng zhī fēng dòng jiù shī zhī dào quē yú shí liù yì shǐ wán yǐ guó fēng biàn wéi sāo cí wǔ yán shǐ yú sū lǐ shī sāo jiē bú yù zhě gè xì qí zhì fā ér wéi wén gù hé liáng zhī jù zhǐ yú shāng bié zé pàn zhī yín guī yú yuàn sī páng huáng yì yù bù xiá jí tā ěr rán qù shī wèi yuǎn gěng gài shàng cún gù xīng lí bié zé yǐn shuāng fú yí yàn wéi yù fěng jūn zǐ xiǎo rén zé yǐn xiāng cǎo è niǎo wéi bǐ suī yì lèi bú jù yóu dé fēng rén zhī shí èr sān yān yú shí liù yì shǐ quē yǐ jìn sòng yǐ huán dé zhě gài guǎ yǐ kāng lè zhī ào bó duō nì yú shān shuǐ yǐ yuān míng zhī gāo gǔ piān fàng yú tián yuán jiāng bào zhī liú yòu xiá yú cǐ rú liáng hóng wǔ yī zhī lì zhě bǎi wú yī èr yú shí liù yì jìn wēi yǐ líng yí zhì yú liáng chén jiān shuài bú guò cháo fēng xuě nòng huā cǎo ér yǐ yī fēng xuě huā cǎo zhī wù sān bǎi piān zhōng qǐ shě zhī hū gù suǒ yòng hé rú ěr shè rú běi fēng qí liáng jiǎ fēng yǐ cì wēi nüè yě yù xuě fēi fēi yīn xuě yǐ mǐn zhēng yì táng dì zhī huā gǎn huā yǐ fěng xiōng dì cǎi cǎi fú yǐ měi cǎo yǐ lè yǒu zǐ yě jiē xìng fā yú cǐ ér yì guī yú bǐ fǎn shì zhě kě hū zāi rán zé yú xiá sàn chéng qǐ chéng jiāng jìng rú liàn guī huā xiān wěi lù bié yè zhà cí fēng zhī shí lì zé lì yǐ wú bù zhī qí suǒ fěng yān gù pú suǒ wèi cháo fēng xuě nòng huā cǎo ér yǐ yú shí liù yì jìn qù yǐ 　　　　táng xīng èr bǎi nián qí jiān shī rén bù kě shèng shǔ suǒ kě jǔ zhě chén zǐ áng yǒu gǎn yù shī èr shí shǒu bào fáng gǎn xìng shī shí wǔ piān yòu shī zhī háo zhě shì chēng lǐ dù lǐ zhī zuò cái yǐ qí yǐ rén bú dài yǐ suǒ qí fēng yǎ bǐ xīng shí wú yī yān dù shī zuì duō kě chuán zhě qiān yú shǒu zhì yú guàn chuān gǔ jīn zhěn lǚ gé lǜ jìn gōng jìn shàn yòu guò yú lǐ yān rán cuō qí xīn ān shí háo tóng guān lì lú zǐ guān huā mén zhī zhāng zhū mén jiǔ ròu chòu lù yǒu dòng sǐ gǔ zhī jù yì bú guò sān sì shí shǒu dù shàng rú cǐ kuàng bú dài dù zhě hū pú cháng tòng shī dào bēng huài hū hū fèn fā huò fèi shí chuò qǐn bú liàng cái lì yù fú qǐ zhī jiē hū shì yǒu dà miù zhě yòu bù kě yī èr ér yán rán yì bù néng bù cū chén yú zuǒ yòu 　　　　pú shǐ shēng liù qī yuè shí rǔ mǔ bào nòng yú shū píng xià yǒu zhǐ zhī zì wú zì shì pú zhě pú kǒu wèi néng yán xīn yǐ mò shí hòu yǒu wèn cǐ èr zì zhě suī bǎi shí qí shì ér zhǐ zhī bú chà zé zhī pú sù xí zhī yuán yǐ zài wén zì zhōng yǐ jí wǔ liù suì biàn xué wéi shī jiǔ suì ān shí shēng yùn shí wǔ liù shǐ zhī yǒu jìn shì kǔ jié dú shū èr shí yǐ lái zhòu kè fù yè kè shū jiān yòu kè shī bù huáng qǐn xī yǐ yǐ zhì yú kǒu shé chéng chuāng shǒu zhǒu chéng zhī jì zhuàng ér fū gé bù fēng yíng wèi lǎo ér chǐ fà zǎo shuāi bái mào mào rán rú fēi yíng chuí zhū zài móu zǐ zhōng zhě dòng yǐ wàn shù gài yǐ kǔ xué lì wén zhī suǒ zhì yòu zì bēi yǐ 　　　　jiā pín duō gù èr shí qī fāng cóng xiāng fù jì dì zhī hòu suī zhuān yú kē shì yì bú fèi shī jí shòu jiào shū láng shí yǐ yíng sān sì bǎi shǒu huò chū shì jiāo yǒu rú zú xià bèi jiàn jiē wèi zhī gōng qí shí wèi kuī zuò zhě zhī yù ěr zì dēng cháo lái nián chǐ jiàn zhǎng yuè shì jiàn duō měi yú rén yán duō xún shí wù měi dú shū shǐ duō qiú lǐ dào shǐ zhī wén zhāng hé wèi shí ér zhù gē shī hé wèi shì ér zuò shì shí huáng dì chū jí wèi zǎi fǔ yǒu zhèng rén lǚ jiàng xǐ shū fǎng rén jí bìng 　　　　pú dāng cǐ rì zhuó zài hàn lín shēn shì jiàn guān yuè qǐng jiàn zhǐ qǐ zòu zhī jiān yǒu kě yǐ jiù jì rén bìng bì bǔ shí quē ér nán yú zhǐ yán zhě zhé yǒng gē zhī yù shāo shāo dì jìn wén yú shàng shàng yǐ guǎng chén tīng fù yōu qín cì yǐ chóu ēn jiǎng sè yán zé xià yǐ fù wú píng shēng zhī zhì qǐ tú zhì wèi jiù ér huǐ yǐ shēng yán wèi wén ér bàng yǐ chéng yǐ 　　　　yòu qǐng wèi zuǒ yòu zhōng yán zhī fán wén pú hè yǔ shī zhòng kǒu jí jí yǐ wéi fēi yí yǐ wén pú kū kǒng kān shī zhòng miàn mò mò jìn bú yuè yǐ wén qín zhōng yín zé quán háo guì jìn zhě xiāng mù ér biàn sè yǐ wén dēng lè yóu yuán jì zú xià shī zé zhí zhèng bǐng zhě è wàn yǐ wén sù zǐ gé cūn shī zé wò jūn yào zhě qiè chǐ yǐ dà shuài rú cǐ bù kě biàn jǔ bù xiāng yǔ zhě hào wéi gū yù hào wéi dǐ jié hào wéi shàn bàng gǒu xiāng yǔ zhě zé rú niú sēng rú zhī jiè yān nǎi zhì gǔ ròu qī nú jiē yǐ wǒ wéi fēi yě qí bù wǒ fēi zhě jǔ shì bú guò sān liǎng rén yǒu dèng fáng zhě jiàn pú shī ér xǐ wú hé fáng sǐ yǒu táng qú zhě jiàn pú shī ér qì wèi jǐ ér qú sǐ qí yú jí zú xià zú xià yòu shí nián lái kùn zhì ruò cǐ wū hū qǐ liù yì sì shǐ zhī fēng tiān jiāng pò huài bù kě zhī chí yé yì yòu bù zhī tiān yì bú yù shǐ xià rén bìng kǔ wén yú shàng yé bù rán hé yǒu zhì yú shī zhě bú lì ruò cǐ zhī shèn yě rán pú yòu zì sī guān dōng yì nán zǐ ěr chú dú shū zhǔ wén wài qí tā měng rán wú zhī nǎi zhì shū huà qí bó kě yǐ jiē qún jū zhī huān zhě yī wú tōng xiǎo jí qí yú zhuō kě zhī yǐ chū yìng jìn shì shí zhōng cháo wú sī má zhī qīn dá guān wú bàn miàn zhī jiù cè jiǎn bù yú lì zú zhī tú zhāng kōng quán yú zhàn wén zhī chǎng shí nián zhī jiān sān dēng kē dì míng luò zhòng ěr jī shēng qīng guàn chū jiāo xián jùn rù shì miǎn liú shǐ dé míng yú wén zhāng zhōng dé zuì yú wén zhāng yì qí yí yě 　　　　rì zhě wén qīn yǒu jiān shuō lǐ lì bù jǔ xuǎn rén duō yǐ pú sī shì fù pàn wéi zhǔn dì qí yú shī jù yì wǎng wǎng zài rén kǒu zhōng pú nǜ rán zì kuì bù zhī xìn yě jí zài lái cháng ān yòu wén yǒu jūn shǐ gāo xiá yù zhě yù pìn chāng jì jì dà kuā yuē wǒ sòng dé bái xué shì cháng hèn gē qǐ tóng tā zāi yóu shì zēng jià yòu zú xià shū yún dào tōng zhōu rì jiàn jiāng guǎn zhù jiān yǒu tí pú shī zhě hé rén zāi yòu zuó guò hàn nán rì shì yù zhǔ rén jí zhòng yú lè tā bīn zhū jì jiàn pú lái zhǐ ér xiāng gù yuē cǐ shì qín zhōng yín cháng hèn gē zhǔ ěr zì cháng ān dǐ jiāng xī sān sì qiān lǐ fán xiāng xiào fó sì nì lǚ xíng zhōu zhī zhōng wǎng wǎng yǒu tí pú shī zhě shì shù sēng tú shuāng fù chǔ nǚ zhī kǒu měi yǒu yǒng pú shī zhě cǐ chéng diāo zhuàn zhī xì bù zú wéi duō rán jīn shí sú suǒ zhòng zhèng zài cǐ ěr suī qián xián rú yuān yún zhě qián bèi rú lǐ dù zhě yì wèi néng wàng qíng yú qí jiān 　　　　gǔ rén yún míng zhě gōng qì bù kě duō qǔ pú shì hé zhě qiè shí zhī míng yǐ duō jì qiè shí míng yòu yù qiè shí zhī fù guì shǐ jǐ wéi zào wù zhě kěn jiān yǔ zhī hū jīn zhī zhūn qióng lǐ gù rán yě kuàng shī rén duō jiǎn rú chén zǐ áng dù fǔ gè shòu yì shí yí ér zhūn bō zhì sǐ mèng hào rán bèi bù jí yí mìng qióng cuì zhōng shēn jìn rì mèng jiāo liù shí zhōng shì xié lǜ zhāng jí wǔ shí wèi lí yí tài zhù bǐ hé rén zāi kuàng pú zhī cái yòu bú dài bǐ jīn suī zhé zuǒ yuǎn jùn ér guān pǐn zhì dì wǔ yuè fèng sì wǔ wàn hán yǒu yī jī yǒu shí jǐ shēn zhī wài shī jí jiā rén yì kě wèi bú fù bái shì zhī zǐ yǐ wēi zhī wēi zhī wù niàn wǒ zāi 　　　　pú shù yuè lái jiǎn tǎo náng zhì zhōng dé xīn jiù shī gè yǐ lèi fēn fēn wéi juàn mù zì shí yí lái fán suǒ yù suǒ gǎn guān yú měi cì xīng bǐ zhě yòu zì wǔ dé zhì yuán hé yīn shì lì tí tí wéi xīn yuè fǔ zhě gòng yì bǎi wǔ shí shǒu wèi zhī fěng yù shī yòu huò tuì gōng dú chǔ huò yí bìng xián jū zhī zú bǎo hé yín wán xìng qíng zhě yì bǎi shǒu wèi zhī xián shì shī yòu yǒu shì wù qiān yú wài qíng lǐ dòng yú nèi suí gǎn yù ér xíng yú tàn yǒng zhě yì bǎi shǒu wèi zhī gǎn shāng shī yòu yǒu wǔ yán qī yán cháng jù jué jù zì yì bǎi yùn zhì liǎng bǎi yùn zhě sì bǎi yú shǒu wèi zhī zá lǜ shī fán wéi shí wǔ juàn yuē bā bǎi shǒu yì shí xiāng jiàn dāng jìn zhì yú zhí shì 　　　　wēi zhī gǔ rén yún qióng zé dú shàn qí shēn dá zé jiān jì tiān xià pú suī bú xiào cháng shī cǐ yǔ dà zhàng fū suǒ shǒu zhě dào suǒ dài zhě shí shí zhī lái yě wéi yún lóng wéi fēng péng bó rán tū rán chén lì yǐ chū shí zhī bù lái yě wéi wù bào wéi míng hóng jì xī liáo xī fèng shēn ér tuì jìn tuì chū chǔ hé wǎng ér bú zì dé zāi gù pú zhì zài jiān jì xíng zài dú shàn fèng ér shǐ zhōng zhī zé wéi dào yán ér fā míng zhī zé wéi shī wèi zhī fěng yù shī jiān jì zhī zhì yě wèi zhī xián shì shī dú shàn zhī yì yě gù lǎn pú shī zhě zhī pū zhī dào yān qí yú zá lǜ shī huò yòu yú yì shí yí wù fā yú yí xiào yì yín shuài rán chéng zhāng fēi píng shēng suǒ shàng zhě dàn yǐ qīn péng hé sàn zhī jì qǔ qí shì hèn zuǒ huān jīn quán cì zhī jiān wèi néng shān qù tā shí yǒu wèi wǒ biān jí sī wén zhě lüè zhī kě yě 　　　　wēi zhī fú guì ěr jiàn mù róng gǔ lòu jīn rén zhī dà qíng yě pú bù néng yuǎn zhēng gǔ jiù rú jìn suì wéi sū zhōu gē xíng cái lì zhī wài pō jìn xīng fěng qí wǔ yán shī yòu gāo yǎ xián dàn zì chéng yì jiā zhī tǐ jīn zhī bǐng bǐ zhě shuí néng jí zhī rán dāng sū zhōu zài shí rén yì wèi shèn ài zhòng bì dài shēn hòu rén shǐ guì zhī jīn pú zhī shī rén suǒ ài zhě xī bú guò zá lǜ shī yǔ cháng hèn gē yǐ xià ěr shí zhī suǒ zhòng pú zhī suǒ qīng zhì yú fěng yù zhě yì jī ér yán zhì xián shì zhě sī dàn ér cí yū yǐ zhì hé yū yí rén zhī bú ài yě jīn suǒ ài zhě bìng shì ér shēng dú zú xià ěr rán bǎi qiān nián hòu ān zhī fù wú rú zú xià zhě chū ér zhī ài wǒ shī zāi gù zì bā jiǔ nián lái yǔ zú xià xiǎo tōng zé yǐ shī xiāng jiè xiǎo qióng zé yǐ shī xiāng miǎn suǒ jū zé yǐ shī xiāng wèi tóng chǔ zé yǐ shī xiāng yú zhī wú zuì wú shuài yǐ shī yě 　　　　rú jīn nián chūn yóu chéng nán shí yǔ zú xià mǎ shàng xiàng xì yīn gè sòng xīn yàn xiǎo lǜ bù zá tā piān zì huáng zǐ bēi guī zhāo guó lǐ dié yín dì chàng bù jué shēng zhě èr shí lǐ yú pān lǐ zài páng wú suǒ cuò kǒu zhī wǒ zhě yǐ wéi shī xiān bù zhī wǒ zhě yǐ wéi shī mó hé zé láo xīn líng yì shēng qì lián zhāo jiē xī bú zì zhī qí kǔ fēi mó ér hé ǒu tóng rén dāng měi jǐng huò huā shí yàn bà huò yuè yè jiǔ hān yì yǒng yì yín bù jué lǎo zhī jiāng zhì suī cān luán hè yóu péng yíng zhě zhī shì wú yǐ jiā yú cǐ yān yòu fēi xiān ér hé wēi zhī wēi zhī cǐ wú suǒ yǐ yǔ zú xià wài xíng hái tuō zōng jī ào xuān dǐng qīng rén huán zhě yòu yǐ cǐ yě 　　　　dāng cǐ zhī shí zú xià xìng yǒu yú lì qiě yù yǔ pú xī suǒ huán wǎng zhōng shī qǔ qí yóu cháng zhě rú zhāng shí bā gǔ yuè fǔ lǐ èr shí xīn gē xíng lú yáng èr mì shū lǜ shī dòu qī yuán bā jué jù bó sōu jīng duō biān ér cì zhī hào wéi yuán bái wǎng huán jí zhòng jūn zǐ dé nǐ yì yú cǐ zhě mò bù yǒng yuè xīn xǐ yǐ wéi shèng shì jiē hū yán wèi zhōng ér zú xià zuǒ zhuǎn bú shù yuè ér pú yòu jì xíng xīn qī suǒ rán hé rì chéng jiù yòu kě wèi zhī tài xī yǐ 　　　　pú cháng yǔ zú xià fán rén wéi wén sī yú zì shì bù rěn yú gē jié huò shī yú fán duō qí jiān yán chī yì yòu zì huò bì dài jiāo yǒu yǒu gōng jiàn wú gū xī zhě tǎo lùn ér xuē duó zhī rán hòu fán jiǎn dāng fǒu dé qí zhōng yǐ kuàng pú yǔ zú xià wéi wén yóu huàn qí duō jǐ shàng bìng zhī kuàng tā rén hū jīn qiě gè zuǎn shī bǐ cū wéi juàn dì dài yǔ zú xià xiāng jiàn rì gè chū suǒ yǒu zhōng qián zhì yān yòu bù zhī xiāng yù shì hé nián xiāng jiàn shì hé dì kè rán ér zhì zé rú zhī hé wēi zhī zhī wǒ xīn zāi 　　　　xún yáng là yuè jiāng fēng kǔ hán suì mù xiǎn huān yè cháng shǎo shuì yǐn bǐ pū zhǐ qiǎo rán dēng qián yǒu niàn zé shū yán wú quán cì wù yǐ fán zá wéi juàn qiě yǐ dài yì xī zhī huà yán yě 　　　　wēi zhī wēi zhī zhī wǒ xīn zāi lè tiān zài bài

bái jū yì yǔ yuán jiǔ shū

　　月日，白居易。微之足下：自从足下被贬到江陵府到现在，你赠送和酬答我的诗已近一百首了。每逢寄诗来，你还不辞辛苦，有时作序，有时写信，都冠在卷头，这都是用来阐述古今诗歌的意义，并且说明自己做文章的缘由和年月的先后的。我既然接受了你的诗，又理解了你这番意图，也就常常想要回答来信，概略地谈谈诗歌的基本道理，并陈述自己做文章的意图，综上所述起来写一封信，送到足下面前。但是，几年以来，为事故拖累，很少空睱，偶然有了空闲，有时想做这件事；又想到我所说的并没有超出足下的见解；所以有好几次都是铺开信纸又做罢了的，最终没能实现过去的心愿，直到如今。

　　现在被贬调到浔阳任职，除去起居饮食之外，没有别的事可做，于是就浏览你离开通州时留下的二十六轴新旧文章，开卷阅读领会其中的含意，真好像和你会面谈心一样，我长时蓄积于内心的想法，便想一吐为快，恍恍惚惚感觉你还在面前，竟忘记了你是在遥远的通州。从而，我的郁积不平的感情想要有所发泄，于是就回忆起从前的心愿，勉力地写了这封信，希望足下为我用心看一看，我是很以为荣幸的。

　　所谓文，起源真是太久远了，三才都有自己的文。上天的文，以三光为首；大地的文，以五材为首；人间的文，以六经为首。就拿六经来说，《诗经》又是为首的。为什么呢？因为圣人就是用诗感化人心，而使天下和平的。能够感化人心的事物，没有比情先的，没有比言早的，没有比声近的，没有比义深的。所谓诗，就是以情为根，以诗为苗，以声为花，以义为实的。上自圣贤，下至愚人，微小如豚鱼，幽隐如鬼神。种类有别而气质相同，形体各异而感情一致。接受声音的刺激而不产生反响，接触到情感的影响而内心不感应，这样的事是没有的。

　　圣人懂得这个道理，就根据言语的状况，把它纳入六义；按照声音的形态，把它鎔入五音，使之合于规范。五音有规律，六义有类分。韵律协调言语就通顺，语言顺畅声音就容易动人；类分明确情感就得以表现，情感得以表现就容易感人。这样一来，其中就包含着博大精深的道理，贯穿着隐密细微的事物，天子和平民就以上下沟通，天地之气就能彼此相交，人们的忧乐相同，人人的心意也就达到和乐。三皇五帝所以按正确的道理去办事，垂衣拱手就把国家治理很好，原因就在于掌握了诗的义和音，把这作为主要权衡；也辩明了诗的义和言，把这作为主要的法宝。因此，听到“元首明，股肱良”这样的歌，就知道虞舜时代治道昌明。听到五子洛汭这样的歌，就知道夏太康的政事已经荒废。用诗讽谕的人没有罪过，听到这种讽喻的人可以作为戒鉴，实行讽谕的和听到这到讽谕的各尽自己的心力。

　　到了东周衰落秦国兴起的时候，采诗之官就废除了，天子不以采诗观风的办法补救并考察政事的缺失，平民也不以诗歌宣泄疏导自己的感情。于是颂扬成绩的风气兴起来，补救政事缺失的道理遭到破坏。这时候，六义就不完整了。国风演变为楚辞、五言诗开始于苏武、李陵。苏武、李陵、屈原遭遇都不好，他们都切合自己的情志，抒发感慨而写成诗文。因此，“携手上河梁”之类的诗句，仅止于表达离别的伤感；“行吟泽畔”这样的吟咏最终也只归于怨愤的思绪。诗中所表达的尽是彷徨难舍，抑郁愁苦，没有写到别的内容。但是距离《诗经》还相去不远，六义的大概还保存着。因此，描写离别就以双凫一雁起兴，讽咏君子小人就用香草恶鸟打比方。虽然六义不完全，还能得到国风传统的十分之二三。这时候，六义就缺欠了。晋宋以来，得到国风传统的大概就罕见了。如谢康乐诗的深奥博大，但是多耽溺于山水；如陶渊明诗的超拨古朴，但是又多放情于田园。江淹、鲍照之辈，又比这些诗还要偏狭。象梁鸿所写的《五噫歌》那样的例子，连百分之一二也没有。这时候，六义就逐渐微弱，走向衰落了。到了梁、陈中间，大都不过是玩弄风雪、花草而已。唉！风雪花草这类事物，《三百篇》中难道就割弃了吗？这只是看运用如何罢了。比如“北风其凉”，就是借风以讽刺威虐的；“雨雪霏霏”，就是借怜悯征役的；“棠棣之华”是有感于花而讽谕兄弟之道的；“采采芣苡”，是赞美车前草而祝贺妇人有子的。这都是以风雪花草起兴，而表现的意义则在于刺威虐、愍征役、讽兄弟、乐有子的。与此相反怎么可以呢？这样，“余霞散成，澄江静如练”，“离花先委露，别叶乍辞风”这类篇章，辞确实华丽，我不知道它所讽谕的究竟是什么。因此，我说这些诗仅仅是玩弄风雪花草罢了。这时候，六义就完全消失了。

　　大唐已经兴盛两百年了，其间的诗人不可胜数。值得一提的，陈子昂有《感遇诗》二十首，鲍防有《感兴诗》十五首。还有诗中的豪杰，世人把他们并称称为“李杜”。李白的作品，才华出群！不同凡响！普通人没办法与之相比！但是，探索其中的六义，在十首之中连一首也不具备。杜甫的作品最多，可以流传下来的有一千多首。至于贯通古今，格律运用纯熟，做到了尽善尽美，又超过了李白。但是举出《新安吏》、《石壕吏》、《潼关吏》、《塞芦子》、《留花门》这样的篇章，“朱门酒肉臭，路有冻死骨“这样的诗句，也不过三四十首。杜甫尚且如此，何况不如杜甫的呢？我经常对诗道的破坏感到痛心，恍恍惚惚地就激愤起来，有时正在吃饭就吃不下去了，夜里睡不着觉，我没有估量自己才力的不足，就想马上恢复起来。唉！事竟与愿违，又不是几句话可以说尽的，但是还不能不向您粗略地陈述一番。

　　我出生六七个月的时候，乳母抱着我在书屏下边玩，有人指着之字、无字教给我，我虽然嘴上说不出来，但是心里已经默默地记住了。后来有人拿这两个字问我，即使试验十次百次，我都能准确地指出来。那么我是生来就与文字有缘了。到五六岁，就学习做诗。九岁通晓声韵。十五六岁开始知道考中进士的荣耀，就刻苦读书。二十岁以来，白天学习做赋，夜里刻苦读书，间或也学习做诗，没有空闲时间睡眠休息。甚至于嘴和舌头都生疮，手和肘都磨成茧。壮年却依然看起来身量不足，未老却牙齿掉落、头发衰白；眸子里面总是一晃一晃的，好象飞着挂着珠，动不动就以万计，这大概是刻苦学习奋力作诗造成的，自己感到很悲哀。

　　因家庭贫困而又多事故，直到二十七岁我才应进士试。考中以后，虽然专心于分科考试，还是没有停止作诗。到了做校书郎的时候，诗作足有三四百首。有时拿出来让足下这样的朋友们看，大家一见都说写得工巧，其实我并没有达到诗作者的水平。自从到朝廷作官以来，年龄渐长，经历的事情也渐多。每逢与人谈话，多询问时政；每逢读书史，多探求治理国家的道理。这才知道文章应该为时事而著作，诗歌应该为现实而创作。这时候，皇帝刚刚继位，政府之中有正直的人士，屡次下诏书，调查人民的疾苦。

　　我正是在这时升做翰林学士，又做左拾遗的官，亲手领取写谏章的用纸。除写奏章直接向皇帝陈述意见之外，有可以解救人民疾苦，弥补时政的缺失，而又难于直接说明的事项，就写成诗歌，慢慢地让皇帝知道。首先是用来开阔皇帝的见闻，对他考虑和处理国家大事有所帮助；其次是报答皇帝的恩情奖励，尽到谏官的职责；最后是实现个人平生振兴诗道的心愿。没有想到，心愿没有实现而悔恨已经产生，诗歌没有闻于上，而诽谤却已经形成了。

　　我还要请你允许我把这件事彻底地说说。凡是听到我的《贺雨诗》，众人就一起喧嚷起来，已经认为不合适了；听到我的《哭孔戡诗》，众人就面呈怒色，都不高兴了；听到《秦中吟》，有权势的显贵和近臣都相视变色；听到我的乐游园寄足下诗，执政者就扼腕痛恨；听到我的《宿紫阁村诗》，掌握军权的人就切齿痛恨。大都这样，不能全都举出了。与我没有交谊的人说我是沽名钓誉，恶意攻击，嘲笑诽谤。假使是与我有交谊的，就以牛僧孺揭露时政而被斥逐的教训警戒我。甚而我的兄弟妻子都认为我是错的。那认为我没错的，整个世上也不过二三个人。有一个邓鲂，看见我的诗就高兴，不久他就死了。还有一个唐衢，读了我的诗就哭泣，不久唐衢也死去了。另外就是你的情况了。而你十年来又困顿到这步田地。唉！难道六义四始的传统，上天就要破坏它而不能支持了吗？还是我不知道上天的意愿就是不让人民疾苦闻于皇帝呢？要不然的话，为什么有志于做诗的人不顺利到这样严重的地步呢？但是，我自己也思量过，我只不过是关东一个普通人罢了，除去读书作文之外，其它事是胡胡涂涂一无所知，甚至连书法、绘画、弈棋、博戏那样可以与众人交换联欢的事，我都一无通晓，就是说，我的愚笨是可想而知了。当初应进士试的时候，朝廷里面连一个疏远的亲戚也没有，达官之中连一个曾有过一面之识的朋友也没有；争取功名我不善于奔走趋附，科举考试我也没有可靠的凭借。但是，十年之间我却三次中第，名声为众人所知，足迹达到侍从之官，在朝廷之外与贤俊之士相交结，在朝廷之中就服侍皇帝。开始我是由于文章知名的，最后又由于文章获罪，那也是应该的。

　　最近，又听亲戚朋友们私下说：礼部、吏部举行赞扬人才的考试，多用我应试的赋和判词做为标准。其余诗句，也经常在人们的口上流传。我感到很惭愧，也不相信这件事。到第二次来长安的时候，又听说有个军使高霞寓，要聘娶一个歌妓，歌妓大夸其口说：我能唱白学士的《长恨歌》，怎么能同别的歌妓一样呢？因此，就抬高了身价。足下书信中还说过，到通州的时候，看见近江的客舍柱子上有题写我的诗的。那又是谁呢？以往我经过汉南的时候，恰好赶上主人集合一群歌妓，为别的宾客做乐，那些歌妓看我来了，就指着我互相使眼色说：这就是《秦中吟》、《长恨歌》的作者。从长安直到江西，一路三四千里，凡是地方学校、佛寺、施舍、行舟之中，经常有题写我的诗的；还有平民、僧众、寡妇、未嫁的姑娘，各处也总有歌唱我的诗的。这的确是微末的小枝，没什么值得称道的，但是现在时俗所重视的，也正是在这一点上。即使前代有才能的人物如王褒、扬雄，前辈如李白、杜甫，心情也是注重这一点的。

　　古人说：名声是天下所共有的器物，不要索取过多。我是什么人，我获得现时的名声已经够多了。既要获得现实的名声，又要获取现实的富贵，假使我自己成为造物主，能够同时都给予吗？我现在的困穷，是理所当然的。况且诗人向来是多难的，象陈子昂、杜甫，都是做一个普普通通的拾遣，而一直困难到死。孟浩然一辈，连最低级的官职都没做过，穷极潦落一生。近来，孟郊年已六十了，才最后试用做个协律郎；张籍已经五十岁了，也没超过一个太常寺的太祝。他们都是什么人物呵！况且我的才能又赶不上他们。现在我虽说被降职调到远方的州郡，做个佐贰之官，但是官阶还是五品，月俸四五万，寒天有衣穿，饥饿有饭吃，除去供给自身之外，还能养活家人。也算对得起白家的先辈了。微之微之呵，请不要为我忧虑吧！

　　我几个月来，在搜检书函过程中，得到新旧诗，按种类的不同，分了卷别。自做左拾遗以来，凡是所遇所感，与美刺兴比有关的诗，还有自武德到元和年间即事立题而写的诗，题做《新乐府》，共一百五十首，叫做讽谕诗。又有时公事完毕回家独处，有时辞官闲居，满足生活，保养元气，随意地吟咏性情的诗一百首，叫做闲适诗。又有受到外在事物的触动，激起内在的思想感情，随着所感所遇而以歌唱表现出来的诗一百首，叫做感伤诗。又有五言、七言的绝句，长自一百韵短至二韵的四百多首，叫做杂律诗。一共十五卷，大约八百首。将来我们相见的时候，一定全部送给你。

　　微之，古人说：不见用的时候就只顾自我修养，见用的时候就要为天下人造福。我虽然不贤，也常常以这两句话为行为准则。大丈夫所坚守的是圣贤的大道，所等待的是时机。时机到来，就是作云的龙，搏风的鹏，生气勃勃，勇往直前；时机不来，就是深山的豹，远空的鸿，安安静静地，引身而退。仕进退隐，往何处而不怡然自乐呢！因此，我的志向是在造福于天下，我的行为是在只顾自我修养，我所奉行并贯彻始终的是圣贤的大道，以言词表达出来的就是诗歌。所谓讽谕诗，表达的就是造福天下的志向；所谓闲适诗，表达的就是只顾自我修养的思想。因此，读了我的诗，就知道我所坚持的圣贤之道了。其余的杂律诗，有的是为一时一物所引起来的，有的是为一笑一吟所激发出来的，都是随意成章，并不是我平生所重视的，只是在亲戚朋友聚合离散之间，用它排除离别之苦，增加聚会的欢乐的，现在选编之时，未能删去。将来有人替我编辑这些诗文，把它们略去就可以了。

　　微之，尊重耳闻的，轻视眼见的，崇尚古代的，看不起今天的，是人的常情。我不能远追古代的旧闻做证明，就像近年韦苏州的歌行，除去才气超拨，词藻华丽之外，很接近于以兴的手法表达讽谕的意义；他的五言诗又高超雅正，安详适静，自成一家的体制，现在的作者谁能赶得上呢？但是韦苏州在世的时候，人们并不太重视，一定等到诗人死后，人们才珍重他的作品。现在我的诗，人们喜爱的，通通不过杂律诗和《长恨歌》以下那些作品。时俗所重视的，正是我所轻视的。至于那些讽谕诗，意思激切而言语质直；闲适诗思虑恬静，文词迂缓。由于质直并迂缓，人们不喜爱也是应该的了。现在爱我的诗，与我同时活在世上的，就只有足下而已。但是，千百年后，怎么能知道再没有象足下这样的人出现，而了解并喜爱我的诗呢？因此，八九年来，我与足下做官顺利，就以诗互相鉴戒，遭到斥逐就以诗互相慰勉，各自独居的时候就以诗互相告慰，住在一起的时候就以诗互相娱乐。与我相交的和谴责我的，大都由于诗呵！

　　比如今年春游长安城南的时候，我与足下在马上互相作乐，就分别吟咏新颖的短律，不掺杂别的体裁，从皇子陂归昭国里，互相轮流吟唱，在二十多里的路程上吟诗的声音一直不断。即使樊宗宪、李景信在旁边，也没办法插嘴。了解我的把我看做诗仙，不了解我的把我看做诗魔。为什么呢？心灵劳苦，声气耗费，日以继夜，而不知辛苦，这不是魔又是什么？与志趣相同的人结伴，而对美景，有时是花开时节宴饮以后，有时是月夜之下酒喝得正畅快，吟咏诗句，彼此唱和，竟忘掉了老年将到。即使驾着鸾鹤，去游蓬莱瀛洲这橛的仙山，那种快乐也不会比这更高了，那不是仙又是什么？微之，微之！这就是我与你以形体为外物，摆脱与俗人交往的踪迹，蔑视富贵，轻视人间的原因。

　　正在这个时候，你的兴致还有余，还要与我把交往的友人的诗全部索取来，选择其中最好的，譬如张十八的古乐府，李二十的新歌行，卢拱、杨巨源二秘书的律诗，窦七、元八的绝句，广泛地搜集，精心地选取，把它们编辑起来，称为《元白往还诗集》。诸位君子得知考虑编选他们的诗这件事，没有不雀跃高兴的，把这看做一件大事。唉！计划没有实现，你就被降职调离，不几个月我也接着被贬官了，性情没有兴致，什么时候能完成？又要为这件事叹息了！

　　我曾经跟你说，任何人做文章，都偏私以为自己的好，不忍心删削，有时缺点就在繁多上。其间好坏自己又辨别不清。一定得依靠朋友做出公允的评价而不加宽容，进行讨论删削，这样以后繁简恰当不恰当才能处理合适。况且我与足下，写文章特别怕繁多。自己尚且认为是毛病，何况他人呢？现在我们暂且分别编辑诗文，粗略地分出卷次，等到我和足下相见的时候，各人都拿出自己编辑过的东西，以完成过去的心愿。但是，又不知何年能相遇，何地能相见，死期一到，该怎么办呵！微之微之，知道我的心吗？

　　浔阳腊月，江风吹来，感到凄苦寒冷，岁末很少欢趣，长夜无眠。拿来笔铺下纸，寂静地坐在灯前，想到哪儿就写到哪儿，语无伦次。请不要厌烦我的繁杂，暂且用以代替一夕之话吧。

　　微之微之！知我心吗？乐天再拜。

白居易《与元九书》