小 中 大

0

1

收藏

音对译 否 是

编辑于：2025-05-31 17:18:30  

司马迁 [两汉]

qū yuán zhě míng píng chǔ zhī tóng xìng yě wéi chǔ huái wáng zuǒ tú bó wén qiáng zhì míng yú zhì luàn xián yú cí lìng rù zé yǔ wáng tú yì guó shì yǐ chū hào lìng chū zé jiē yù bīn kè yìng duì zhū hóu wáng shèn rèn zhī 　　　　shàng guān dà fū yǔ zhī tóng liè zhēng chǒng ér xīn hài qí néng huái wáng shǐ qū yuán zào wéi xiàn lìng qū píng zhǔ cǎo gǎo wèi dìng shàng guān dà fū jiàn ér yù duó zhī qū píng bù yǔ yīn chán zhī yuē wáng shǐ qū píng wéi lìng zhòng mò bù zhī měi yí lìng chū píng fá qí gōng yuē yǐ wéi fēi wǒ mò néng wéi yě wáng nù ér shū qū píng 　　　　qū píng jí wáng tīng zhī bù cōng yě chán chǎn zhī bì míng yě xié qū zhī hài gōng yě fāng zhèng zhī bù róng yě gù yōu chóu yōu sī ér zuò lí sāo lí sāo zhě yóu lí yōu yě fú tiān zhě rén zhī shǐ yě fù mǔ zhě rén zhī běn yě rén qióng zé fǎn běn gù láo kǔ juàn jí wèi cháng bù hū tiān yě jí tòng cǎn dá wèi cháng bù hū fù mǔ yě qū píng zhèng dào zhí xíng jié zhōng jìn zhì yǐ shì qí jūn chán rén jiàn zhī kě wèi qióng yǐ xìn ér jiàn yí zhōng ér bèi bàng néng wú yuàn hū qū píng zhī zuò lí sāo gài zì yuàn shēng yě guó fēng hào sè ér bù yín xiǎo yǎ yuàn fěi ér bú luàn ruò lí sāo zhě kě wèi jiān zhī yǐ shàng chēng dì kù xià dào qí huán zhōng shù tāng wǔ yǐ cì shì shì míng dào dé zhī guǎng chóng zhì luàn zhī tiáo guàn mǐ bú bì xiàn qí wén yuē qí cí wēi qí zhì jié qí xíng lián qí chēng wén xiǎo ér qí zhǐ jí dà jǔ lèi ěr ér xiàn yì yuǎn qí zhì jié gù qí chēng wù fāng qí xíng lián gù sǐ ér bù róng zì shū zhuó nào wū ní zhī zhōng chán tuì yú zhuó huì yǐ fú yóu chén āi zhī wài bú huò shì zhī zī gòu jiào rán niè ér bù zǐ zhě yě tuī cǐ zhì yě suī yǔ rì yuè zhēng guāng kě yě 　　　　qū píng jì chù qí hòu qín yù fá qí qí yǔ chǔ zòng qīn huì wáng huàn zhī nǎi lìng zhāng yí yáng qù qín hòu bì wěi zhì shì chǔ yuē qín shèn zēng qí qí yǔ chǔ zòng qīn chǔ chéng néng jué qí qín yuàn xiàn shāng yú zhī dì liù bǎi lǐ chǔ huái wáng tān ér xìn zhāng yí suì jué qí shǐ shǐ rú qín shòu dì zhāng yí zhà zhī yuē yí yǔ wáng yuē liù lǐ bù wén liù bǎi lǐ chǔ shǐ nù qù guī gào huái wáng huái wáng nù dà xīng shī fá qín qín fā bīng jī zhī dà pò chǔ shī yú dān xī zhǎn shǒu bā wàn lǔ chǔ jiàng qū gài suì qǔ chǔ zhī hàn zhōng dì huái wáng nǎi xī fā guó zhōng bīng yǐ shēn rù jī qín zhàn yú lán tián wèi wén zhī xí chǔ zhì dèng chǔ bīng jù zì qín guī ér qí jìng nù bú jiù chǔ chǔ dà kùn 　　　　míng nián qín gē hàn zhōng dì yǔ chǔ yǐ hé chǔ wáng yuē bú yuàn dé dì yuàn dé zhāng yí ér gān xīn yān zhāng yí wén nǎi yuē yǐ yì yí ér dāng hàn zhōng dì chén qǐng wǎng rú chǔ rú chǔ yòu yīn hòu bì yòng shì zhě chén jìn shàng ér shè guǐ biàn yú huái wáng zhī chǒng jī zhèng xiù huái wáng jìng tīng zhèng xiù fù shì qù zhāng yí shì shí qū yuán jì shū bú fù zài wèi shǐ yú qí gù fǎn jiàn huái wáng yuē hé bù shā zhāng yí huái wáng huǐ zhuī zhāng yí bù jí 　　　　qí hòu zhū hóu gòng jī chǔ dà pò zhī shā qí jiàng táng mèi 　　　　shí qín zhāo wáng yǔ chǔ hūn yù yǔ huái wáng huì huái wáng yù xíng qū píng yuē qín hǔ láng zhī guó bù kě xìn bù rú wú xíng huái wáng zhì zǐ zǐ lán quàn wáng xíng nài hé jué qín huān huái wáng zú xíng rù wǔ guān qín fú bīng jué qí hòu yīn liú huái wáng yǐ qiú gē dì huái wáng nù bù tīng wáng zǒu zhào zhào bú nà fù zhī qín jìng sǐ yú qín ér guī zàng 　　　　zhǎng zǐ qǐng xiāng wáng lì yǐ qí dì zǐ lán wéi lìng yǐn chǔ rén jì jiù zǐ lán yǐ quàn huái wáng rù qín ér bù fǎn yě qū píng jì jí zhī suī fàng liú juàn gù chǔ guó xì xīn huái wáng bú wàng yù fǎn jì xìng jūn zhī yí wù sú zhī yì gǎi yě qí cún jūn xīng guó ér yù fǎn fù zhī yì piān zhī zhōng sān zhì zhì yān rán zhōng wú kě nài hé gù bù kě yǐ fǎn zú yǐ cǐ jiàn huái wáng zhī zhōng bú wù yě rén jūn wú yú zhì xián bú xiào mò bú yù qiú zhōng yǐ zì wèi jǔ xián yǐ zì zuǒ rán wáng guó pò jiā xiāng suí zhǔ ér shèng jūn zhì guó lěi shì ér bú jiàn zhě qí suǒ wèi zhōng zhě bù zhōng ér suǒ wèi xián zhě bù xián yě huái wáng yǐ bù zhī zhōng chén zhī fēn gù nèi huò yú zhèng xiù wài qī yú zhāng yí shū qū píng ér xìn shàng guān dà fū lìng yǐn zǐ lán bīng cuò dì xuē wáng qí liù jùn shēn kè sǐ yú qín wéi tiān xià xiào cǐ bù zhī rén zhī huò yě yì yuē jǐng xiè bù shí wéi wǒ xīn cè kě yǐ jí wáng míng bìng shòu qí fú wáng zhī bù míng qǐ zú fú zāi 　　　　lìng yǐn zǐ lán wén zhī dà nù zú shǐ shàng guān dà fū duǎn qū yuán yú qǐng xiāng wáng qǐng xiāng wáng nù ér qiān zhī 　　　　qū yuán zhì yú jiāng bīn pī fà xíng yín zé pàn yán sè qiáo cuì xíng róng kū gǎo yú fǔ jiàn ér wèn zhī yuē zǐ fēi sān lǘ dà fū yú hé gù ér zhì cǐ qū yuán yuē jǔ shì hún zhuó ér wǒ dú qīng zhòng rén jiē zuì ér wǒ dú xǐng shì yǐ jiàn fàng yú fǔ yuē fú shèng rén zhě bù níng zhì yú wù ér néng yǔ shì tuī yí jǔ shì hún zhuó hé bù suí qí liú ér yáng qí bō zhòng rén jiē zuì hé bù bǔ qí zāo ér chuò qí lí hé gù huái jǐn wò yú ér zì lìng jiàn fàng wéi qū yuán yuē wú wén zhī xīn mù zhě bì tán guān xīn yù zhě bì zhèn yī rén yòu shuí néng yǐ shēn zhī chá chá shòu wù zhī mén mén zhě hū nìng fù cháng liú ér zàng hū jiāng yú fù zhōng ěr yòu ān néng yǐ hào hào zhī bái ér méng shì zhī wēn huò hū nǎi zuò huái shā zhī fù yú shì huái shí suì zì tóu mì luó yǐ sǐ 　　　　qū yuán jì sǐ zhī hòu chǔ yǒu sòng yù táng lè jǐng cuō zhī tú zhě jiē hào cí ér yǐ fù jiàn chēng rán jiē zǔ qū yuán zhī cóng róng cí lìng zhōng mò gǎn zhí jiàn qí hòu chǔ rì yǐ xuē shù shí nián jìng wéi qín suǒ miè 　 　　　　tài shǐ gōng yuē yú dú lí sāo tiān wèn zhāo hún āi yǐng bēi qí zhì shì cháng shā guān qū yuán suǒ zì chén yuān wèi cháng bù chuí tì xiǎng jiàn qí wéi rén jí jiàn jiǎ shēng diào zhī yòu guài qū yuán yǐ bǐ qí cái yóu zhū hóu hé guó bù róng ér zì lìng ruò shì dú fú niǎo fù tóng sǐ shēng qīng qù jiù yòu shuǎng rán zì shī yǐ fú yī zuò fú

sī mǎ qiān qū yuán liè zhuàn

　　屈原，名字叫平，与楚国的王族同姓。做楚怀王的左徒。（他）见识广博，记忆力很强，通晓国家治乱的道理，擅长外交辞令。对内，同楚王谋划商讨国家大事，颁发号令；对外，接待宾客，应酬答对各国诸侯。楚王很信任他。

　　上官大夫和他职位相等，想争得楚王对他的宠爱，便心里嫉妒屈原的贤能。楚怀王派屈原制定国家的法令，屈原编写的草稿尚未定稿。上官大夫看见了，就想把草稿强取为己有，屈原不赞同，上官大夫就谗毁他说：“君王让屈原制定法令，大家没人不知道的。每出一道法令，屈原就炫耀自己的功劳，说：‘除了我，没有人能制定法令了’。”楚王听了很生气，因而疏远了屈原。

　　屈原痛心楚怀王听信谗言，不能分辨是非，谄媚国君的人遮蔽了楚怀王的明见，品行不正的小人损害国家，端方正直的人不被昏君谗臣所容，所以忧愁深思，就创作了《离骚》。“离骚”，就是遭遇忧愁的意思。上天，是人的原始；父母，是人的根本。人处境困难时，总是要追念上天和父母（希望给以援助），所以劳累疲倦时，没有不呼叫上天的；病痛和内心悲伤时，没有不呼叫父母的。屈原使（自己）道德端正，使（自己）品行正直，竭尽忠心用尽智慧来侍奉他的国君，却被小人离间，可以说处境很困难。诚信而被怀疑，尽忠却被诽谤，能没有怨愤吗？屈原作《离骚》，大概是自己的怨愤所引起的。《诗经》中的《国风》，写男女恋情而不过度，《小雅》有怨刺之言，但不直接愤怒。屈原的《离骚》诗，则两者之美兼而有之。（他）远古提到帝喾，近古提到齐桓公，中古提到商汤、周武王，利用古代帝王这些事用来讽刺当世社会。阐明道德的广大崇高，治乱的条理，没有不全表现出来的。他的文章简约，语言含蓄，他的志趣高洁，行为正直。就其文字来看，不过是寻常事情，但是它的旨趣是极大的，列举的是近事，而表达的意思却十分深远。他的志趣高洁，所以作品中多用美人芳草作比喻；他的行为正直，所以至死不容于世。他自动地远离污泥浊水，像蝉脱壳那样摆脱污秽环境，以便超脱世俗之外，不沾染尘世的污垢，出于污泥而不染，依旧保持高洁的品德。推赞这种志行，即使同日月争光都可以。

　　屈原已被罢免，后来秦国准备攻打齐国，齐国和楚国结成合纵联盟互相亲善，秦惠王对此担忧。就派张仪假装脱离秦国，用厚礼和信物呈献给楚王，对怀王说：“秦国非常憎恨齐国，齐国与楚国却合纵相亲，如果楚国确实能和齐国绝交，秦国愿意献上商、於之间的六百里土地。”楚怀王起了贪心，信任了张仪，就和齐国绝交，然后派使者到秦国接受土地。张仪抵赖说：“我和楚王约定的只是六里，没有听说过六百里。”楚国使者愤怒地离开秦国，回去报告怀王。怀王发怒，大规模出动军队去讨伐秦国。秦国发兵反击，在丹水和淅水一带大破楚军，杀了八万人，俘虏了楚国的大将屈匄，于是夺取了楚国的汉中一带。怀王又发动全国的兵力，深入秦地攻打秦国，交战于蓝田。魏国听到这一情况，袭击楚国一直打到邓地。楚军恐惧，从秦国撤退。齐国终于因为怀恨楚国，不来援救，楚国处境极端困窘。

　　第二年，秦国割汉中之地与楚国讲和。楚王说：“我不愿得到土地，只希望得到张仪就甘心了。”张仪听说后，就说：“用一个张仪来抵当汉中地方，我请求到楚国去。”到了楚国，他又用丰厚的礼品贿赂当权的大臣靳尚，通过他在怀王宠姬郑袖面前编造了一套谎话。怀王竟然听信郑袖，又放走了张仪。这时屈原已被疏远，不在朝中任职，出使在齐国，回来后，劝谏怀王说：“为什么不杀张仪？”怀王很后悔，派人追张仪，已经来不及了。

　　后来，各国诸侯联合攻打楚国，大败楚军，杀了楚国将领唐昧。这时秦昭王与楚国通婚，要求和怀王会面。怀王想去，屈原说：“秦国是虎狼一样的国家，不可信任，不如不去。”怀王的小儿子子兰劝怀王去，说：“怎么可以断绝和秦国的友好关系！”怀王终于前往。一进入武关，秦国的伏兵就截断了他的后路，于是扣留怀王，强求割让土地。怀王很愤怒，不听秦国的要挟。他逃往赵国，赵国不肯接纳。只好又到秦国，最后死在秦国，尸体运回楚国安葬。

　　怀王的长子顷襄王即位，任用他的弟弟子兰为令尹。楚国人都抱怨子兰，因为他劝怀王入秦而最终未能回来。屈原也为此怨恨子兰，虽然流放在外，仍然眷恋着楚国，心里挂念着怀王，念念不忘返回朝廷。他希望国君总有一天醒悟，世俗总有一天改变。屈原关怀君王，想振兴国家改变楚国的形势，一篇作品中，都再三表现出来这种想法。然而终于无可奈何，所以不能够返回朝廷。由此可以看出怀王始终没有觉悟啊。

　　国君无论愚笨或明智、贤明或昏庸，没有不想求得忠臣来为自己服务，选拔贤才来辅助自己的。然而国破家亡的事接连发生，而圣明君主治理好国家的多少世代也没有出现，这是因为所谓忠臣并不忠，所谓贤臣并不贤。怀王因为不明白忠臣的职分，所以在内被郑袖所迷惑，在外被张仪所欺骗，疏远屈原而信任上官大夫和令尹子兰，军队被挫败，土地被削减，失去了六个郡，自己也被扣留死在秦国，为天下人所耻笑，这是不了解人的祸害。《易经》说：“水井淘干净了，但是没人饮用，（这）让我心里感到难过，（因为这是）可以汲取饮用的。君主如果贤明，大家都能得到幸福。”现在君主是这样地不贤明，哪里还谈得上幸福呢！

　　令尹子兰得知屈原怨恨他，非常愤怒，终于让上官大夫在顷襄王面前说屈原的坏话，顷襄王发怒，就放逐了屈原。

　　屈原到了江滨，披散头发，在水泽边一面走，一面吟咏着，脸色憔悴，形体面貌像枯死的树木一样毫无生气。渔父看见他，便问道：“您不是三闾大夫吗？为什么来到这儿？”屈原说：“整个世界都是混浊的，只有我一人清白；众人都沉醉，只有我一人清醒，因此被放逐。”渔父说：“聪明贤哲的人，不受外界事物的束缚，而能够随着世俗变化。整个世界都混浊，为什么不随大流而且推波助澜呢？众人都沉醉，为什么不吃点酒糟，喝点薄酒？为什么要怀抱美玉一般的品质，却使自己被放逐呢？”屈原说：“我听说，刚洗过头的一定要弹去帽上的灰沙，刚洗过澡的一定要抖掉衣上的尘土。谁能让自己清白的身躯，蒙受外物的污染呢？宁可投入长流的大江而葬身于江鱼的腹中。又哪能使自己高洁的品质，去蒙受世俗的尘垢呢？”于是他写了《怀沙》赋。因此抱着石头，就自投汨罗江而死。

　　屈原死了以后，楚国（还）有宋玉、唐勒、景差一些人，都爱好文学，由于擅长写赋受到人们称赞。然而都效法屈原的委婉文辞，始终没有人敢于直谏。从这以后，楚国一天比一天缩小，几十年后，终于被秦国所灭亡。

　　太史公说：我读《离骚》《天问》《招魂》《哀郢》，为他的志向不能实现而悲伤。到长沙，经过屈原自沉的地方，未尝不流下眼泪，追怀他的为人。看到贾谊凭吊他的文章，文中又责怪屈原如果凭他的才能去游说诸侯，哪个国家不会容纳，却自己选择了这样的道路！读了《鵩鸟赋》，把生和死等同看待，认为被贬和任用是不重要的，这又使我感到茫茫然失落什么了。

司马迁《屈原列传》