小 中 大

0

17

收藏

音对译 否 是

编辑于：2025-05-30 21:51:18  

曹植 [魏晋]

chén zhí yán chén wén shì zhī shēng shì rù zé shì fù chū zé shì jūn shì fù shàng yú róng qīn shì jūn guì yú xīng guó gù cí fù bù néng ài wú yì zhī zǐ rén jūn bù néng xù wú yòng zhī chén fú lùn dé ér shòu guān zhě chéng gōng zhī jūn yě liàng néng ér shòu jué zhě bì mìng zhī chén yě gù jūn wú xū shòu chén wú xū shòu xū shòu wèi zhī miù jǔ xū shòu wèi zhī shī lù shī zhī sù cān suǒ yóu zuò yě xī èr guó bù cí liǎng guó zhī rèn qí dé hòu yě dàn shì bú ràng yān lǔ zhī fēng qí gōng dà yě jīn chén méng guó zhòng ēn sān shì yú jīn yǐ zhèng zhí bì xià shēng píng zhī jì mù yù shèng zé qián rùn dé jiào kě wèi hòu xìng yǐ ér wèi qiè dōng fān jué zài shàng liè shēn pī qīng nuǎn kǒu yàn bǎi wèi mù jí huá mǐ ěr juàn sī zhú zhě jué zhòng lù hòu zhī suǒ zhì yě tuì niàn gǔ zhī shòu jué lù zhě yǒu yì yú cǐ 　．jiē yǐ gōng qín jì guó fǔ zhǔ huì mín jīn chén wú dé kě shù wú gōng kě jì ruò cǐ zhōng nián wú yì guó cháo jiāng guà fēng rén bǐ jǐ zhī jī shì yǐ shàng cán xuán miǎn fǔ kuì zhū fú 　　　　fāng jīn tiān xià yì tǒng jiǔ zhōu yàn rú gù xī shàng yǒu wéi mìng zhī shǔ dōng yǒu bù chén zhī wú shǐ biān jìng wèi dé tuō jiǎ móu shì wèi dé gāo zhěn zhě chéng yù hùn tóng yǔ nèi yǐ zhì tài hé yě gù qǐ miè yǒu hù ér xià gōng zhāo chéng kè shāng yǎn ér zhōu dé zhù jīn bì xià yǐ shèng míng tǒng shì jiāng yù zú wén wǔ zhī gōng jì chéng kāng zhī lóng jiǎn xián shòu néng yǐ fāng shū shào hǔ zhī chén zhèn wèi sì jìng wéi guó zhǎo yá zhě kě wèi dàng yǐ rán ér gāo niǎo wèi guà yú qīng zhuó yuān yú wèi xuán yú gōu ěr zhě kǒng diào shè zhī shù huò wèi jìn yě xī gěng yǎn bú sì guāng wǔ jí jī zhāng bù yán bù yǐ zéi yí yú jūn fù yě gù chē yòu fú jiàn yú míng gǔ yōng mén wěn shǒu yú qí jìng ruò cǐ èr zǐ qǐ wù shēng ér shàng sǐ zāi chéng fèn qí màn zhǔ ér líng jūn yě fú jūn zhī chǒng chén yù yǐ chú huàn xīng lì chén zhī shì jūn bì yǐ shā shēn jìng luàn yǐ gōng bào zhǔ yě xī jiǎ yì ruò guàn qiú shì shǔ guó qǐng xì chán yú zhī jǐng ér zhì qí mìng zhōng jūn yǐ miào nián shǐ yuè yù dé cháng yīng zhàn qí wáng jī zhì běi què cǐ èr chén zhě qǐ hào wéi kuā zhǔ ér yào shì sú zāi zhì huò yù jié yù chěng qí cái lì shū néng yú míng jūn yě xī hàn wǔ wèi huò qù bìng zhì dì cí yuē xiōng nú wèi miè chén wú yǐ jiā wéi gù fú yōu guó wàng jiā juān qū jì nàn zhōng chén zhī zhì yě jīn chén jū wài fēi bú hòu yě ér qǐn bù ān xí shí bù huáng wèi zhě fú yǐ èr fāng wèi kè wéi niàn 　　　　fú jiàn xiān wǔ wǔ chén sù bīng nián qí jí shì zhě yǒu wén yǐ suī xián bù fá shì sù jiàng jiù zú yóu xí zhàn yě qiè bú zì liàng zhì zài xiào mìng shù lì máo fà zhī gōng yǐ bào suǒ shòu zhī ēn ruò shǐ bì xià chū bú shì zhī zhào xiào chén zhuī dāo zhī yòng shǐ dé xī shǔ dà jiāng jūn dāng yí xiào zhī duì ruò dōng shǔ dà sī mǎ tǒng piān shī zhī rèn bì chéng wēi dǎo xiǎn chěng zhōu fèn lí tū rèn chù fēng wéi shì zú xiān suī wèi néng qín quán guó liàng shù jiāng lǔ qí xióng shuài jiān qí chǒu lèi bì xiào xū yú zhī jié yǐ jiǎn zhōng shēn zhī kuì shǐ míng guà shǐ bǐ shì liè cháo róng suī shēn fēn shǔ jìng shǒu xuán wú què yóu shēng zhī nián yě rú wēi cái fú shì mò shì wú wén tú róng qí qū ér fēng qí tǐ shēng wú yì yú shì sǐ wú sǔn yú shù xū hè shàng wèi ér tiǎn zhòng lù qín xī niǎo shì zhōng yú bái shǒu cǐ tú juàn láo zhī yǎng wù fēi chén zhī suǒ zhì yě liú wén dōng jūn shī bèi shī tú xiǎo nǜ chuò shí wàng cān fèn mèi rǎng rèn fǔ jiàn dōng gù ér xīn yǐ chí yú wú kuài yǐ 　　　　chén xī cóng xiān wǔ huáng dì nán jí chì àn dōng lín cāng hǎi xī wàng yù mén běi chū xuán sài fú jiàn suǒ yǐ xíng jūn yòng bīng zhī shì kě wèi shén miào yǐ gù bīng zhě bù kě yù yán lín nàn ér zhì biàn zhě yě zhì yù zì xiào yú míng shí lì gōng yú shèng shì měi lǎn shǐ jí guān gǔ zhōng chén yì shì chū yì zhāo zhī mìng yǐ xùn guó jiā zhī nàn shēn suī tú liè ér gōng míng zhù yú jǐng zhōng míng chēng chuí yú zhú bó wèi cháng bù fǔ xīn ér tàn xī yě chén wén míng zhǔ shǐ chén bú fèi yǒu zuì gù bēn běi bài jūn zhī jiàng yòng qín lǔ yǐ chéng qí gōng jué yīng dào mǎ zhī chén shè chǔ zhào yǐ jì qí nàn chén qiè gǎn xiān dì zǎo bēng wēi wáng qì shì chén dú hé rén yǐ kān cháng jiǔ cháng kǒng xiān zhāo lù tián gōu hè fén tǔ wèi gān ér shēn míng bìng miè chén wén qí jì cháng míng bó lè zhāo qí néng lú gǒu bēi háo hán guó zhī qí cái shì yǐ xiào zhī qí chǔ zhī lù yǐ chěng qiān lǐ zhī rèn shì zhī jiǎo tù zhī jié yǐ yàn bó shì zhī yòng jīn chén zhì gǒu mǎ zhī wēi gōng qiè zì wéi duó zhōng wú bó lè hán guó zhī jǔ shì yǐ yú yì ér qiè zì tòng zhě yě 　　　　fú lín bó ér qǐ sǒng wén yuè ér qiè biàn zhě huò yǒu shǎng yīn ér shí dào yě xī máo suì zhào zhī péi lì yóu jiǎ zhuī náng zhī yù yǐ wù zhǔ lì gōng hé kuàng wēi wēi dà wèi duō shì zhī cháo ér wú kāng kǎi sǐ nàn zhī chén hū fú zì xuàn zì méi zhě shì nǚ zhī chǒu xíng yě gān shí qiú jìn zhě dào jiā zhī míng jì yě ér chén gǎn chén wén yú bì xià zhě chéng yǔ guó fēn xíng tóng qì yōu huàn gòng zhī zhě yě jì yǐ chén wù zhī wēi bǔ yì shān hǎi yíng zhú mò guāng zēng huī rì yuè shì yǐ gǎn mào qí chǒu ér xiàn qí zhōng bì zhī wéi cháo shì suǒ xiào shèng zhǔ bù yǐ rén fèi yán fú wéi bì xià shǎo chuí shén tīng chén zé xìng yǐ

cáo zhí qiú zì shì biǎo

　　臣曹植说：我听说士生于世上，在内就侍奉父亲，在外就侍奉君王；侍奉父亲放在首要位置的是使双亲荣贵，侍奉君王最重要的是使国家兴旺。所以即使慈父也不会疼爱不能带来好处的儿子，即使仁君也不会养着没用的臣子。根据品德来授予官职的，是成功的君王；估计自己的能力来接受爵位的，是尽心忠君的臣子。所以君王不会平白无故地授官，臣子不应该平白无故地接受官职。无故授官叫做谬举，无故接受官职叫做尸禄（今天白话说就是光拿钱不干活），《诗》中“素餐”讲的就是这个。从前虢仲、虢叔不推辞担任两国君主的重任，他们的品德深厚啊；姬旦、姬奭不推让燕国、鲁国的分封，他们的功劳大啊。现在臣蒙受国家的重恩，到现在已经经历了三代君王。正当陛下统治，歌舞升平的时候，沐浴着陛下广大的光泽，默默收到品德的教育，可以说皇恩浩荡了。然而我位居东边的藩国，爵位处于上等，身上穿着轻软暖和的衣服，吃惯了各种美味，看尽了奢华靡靡之物，听倦了丝竹之声，这是高爵位、厚俸禄造成的。退而想古代受爵禄的人，（他们）跟我的情况不同。都是建立功勋，有益国家，辅佐君主，利惠人民。现在臣没有品德可以称述，没有功劳可以记录，如果像这样终年，对朝廷没有带来益处将蒙受诗人“彼己”的讥讽。所以对上愧对玄冕，对下愧对朱绂。
　　现在天下统一，九州和平。看西边还有不遵命令的蜀国，东边有并未做好臣子的吴国，使得边境百姓不能脱下战甲、谋士不能高枕无忧，他们真是希望统一天下，以达到太和的境地。所以夏启攻灭有扈而夏朝战功昭著，周成王攻灭商、奄而周朝大得显著。现在陛下以圣明统治天下，想要完成文王武王的功绩，继续成王康王的兴隆，选拔贤能，授官人才，用像方叔、召虎一样的猛将，镇守四方，做国家的爪牙，可以说很对啊。然而高飞之鸟没有被箭射下，深渊之鱼没有悬挂在鱼钩上，恐怕是射箭、垂钓的技术不够。昔日耿弇不等光武帝，迅速攻击张步，他说不把敌人留给君王。所以齐王所乘之车旁边的侍从因为车縠响了而自杀，雍门狄在齐国自刎，像这两个人，难道是厌恶活着，喜欢死亡吗？只是愤怒于怠慢君主、轻蔑君主罢了。君王的宠臣，想要去除灾患，带来利益；臣子侍奉君王，（在必要的时候）必须牺牲生命来平定动乱，用功劳报答君王。从前贾谊二十岁，请求前往少数民族地区未臣服的国家，系着单于的脖子让他听命；终军在少年时候出使越国，想用长绳子抓住越国国王，羁押他到汉朝宫殿。这两个臣子，难道喜欢在主子面前夸功、在世俗之前显摆吗？志向也许被制约，想要发挥他的才干，把才能献给英明的君主。从前汉武帝为霍去病修建府第，霍去病推辞说：“匈奴还没有灭亡，臣不可以安家。”所以忧心国家以至于忘记自己的小家，牺牲生命来使国家渡过灾难，是忠臣的志向。现在臣身处外地，待遇并不是不丰厚，然而睡觉睡不好，吃饭吃不香，只是因为记挂着两个国家还没有攻克。
　　我看见先帝的旧将老兵，年纪已大还活着的，还有一些。虽然世上不乏贤人，旧将老兵，仍在操演战阵。私下里自不量力，志向在于为国效力，希望能立下像毛发那么小的功劳，来报答所受到的恩典。如果陛下下一道很少见的诏书，让臣发挥一点点作用，使我在西边下属于大将军，率领一校的人马；如果在东边归属于大司马，统帅偏师军队，我一定冒着危险，奋力向前，身先士卒。即使没有能够擒拿孙权，杀死诸葛亮，也能够抓住他们的将领，歼灭和他们一样的同类。一定要获得一时的胜仗，来减少终身的惭愧，使得名字能记载在史书上，事迹被朝廷荣彰。即使身体在蜀国砍作两半，首级悬挂在吴国的宫殿，我也感到虽死犹生。如果我小小的才能不能试用，隐没于世无人听闻，白白荣耀我的躯体，丰腴我的身材，活着对事情没有益处，死了对国家命数没有损害，白白位列高位拿着厚禄，像鸟兽一样生活，直到头发变白，这只是用圈牢养着动物，不是我的志向。传闻东边的军队失利，战败受挫，我吃不下饭，挽起衣襟拉起袖子，摸着宝剑望向东方，而心已经驰骋在吴地了。
　　臣昔日跟随武皇帝，往南走到赤壁的尽头，往东走到东海，向西走到玉门关，向北走出了长城以外，见到调兵遣将之道，可以说得上是神妙了。所以用兵之道不可以预言，而是要面临危险时能够随机应变。臣志在效力于这个圣明的时代，在圣世之中建功立业。每当臣阅览史籍，看到古代的忠臣和义士遵从一朝的敕命，为国牺牲，身体虽受屠裂之苦，功名却被铭刻在景钟之上，流传于史书之中，臣未尝不抚心而感叹。臣听说圣明的君主委任臣子，并不会将那些曾经犯下罪过的人们完全弃置不用。所以打了败仗的臣子被使用，秦国鲁国因此成就大业；绝缨盗马的臣子被赦免，楚秦两国因此度过危难。臣私下里感慨文帝过早驾崩，威王离开人世，臣难道是什么很特别的人，年寿可以长久吗？常常担忧自己比早晨的露水走得还早，死后埋在沟壑之中，坟墓上的土还没有干，形体就与功名一起湮灭了。臣听说千里马一声长鸣，伯乐便能识别出它的才能；黑狗嚎吠，韩国就能知晓它的本事。因此让千里马尝试远路兼程，来考验它日行千里的能力；让黑狗尝试追逐敏捷的狡兔，来考验它搏噬的能力。如今臣志在为国家效犬马一样微薄的功劳，暗自忖度，却始终没有伯乐、韩国一样的人的赏识，因此心情抑郁而暗自痛心。
　　那些靠近棋局而踮起脚尖的人，和那些听到音乐就私下跟着打拍子的人，其中有一些也是懂得欣赏音乐和弈棋的。昔日的毛遂只是赵国的地位低贱的奴仆，尚且借着锥囊的比喻来使平原君领悟，从而建立功劳，何况是在人才济济的魏国，又怎么能没有慷慨赴国难的臣子呢！自我炫耀才能、自己给自己做媒，是士子和女子的丑行；求合于时俗来取进，是道家明显忌讳的。然而臣之所以敢于把自己的所闻所思陈述给陛下听，实在是因为臣与国君是一体分形的骨肉之亲，气血相连，忧患与共。希望能以尘土烟雾一样微渺的力量，来为山海补益；以萤火蜡烛一样微弱的光芒，来给日月增辉。因此斗胆冒着丑行来奉献臣的忠义，知道一定会受到朝中大臣的哂笑。圣明的君主不会因为对某人有成见而对他所说的话概不听取，恳请陛下稍微听一听臣的意见，臣就觉得十分有幸了。

曹植《求自试表》